2024-03-28T12:58:01Z
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=2114
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1389
6
شماره 10-11
دیدار اساتید دانشکدۀ علوم حدیث با رهبر معظّم انقلاب
خامنه ای
سید علی ( مقام معظم رهبری)
در سخنان آقا چند نکته مهم نهفته بود. نخست، کوشش دشمنان برای علمزدایی و دینزدایی از دانشگاههاست؛ از این رو لازم است تا اساتید همراه دانشجویان، راهکارهایی منطقی برای دانشافزایی و دینداری بیابند و به کار بندند. نکتۀ دوم، تأکید آقا بر بهرهمندشدن از علم نافع بود. بنا بر فرمودۀ ایشان، نباید قرآن و حدیث فقط در کتابخانهها و کلاسهای دانشکده محصور شود؛ بلکه باید، معارف والای اهل بیت در جامه گسترش یابد و در آن صورت است که علوم قرآن و حدیث نافع خواهند بود.
مقام معظم رهبری
دانشگاه
علم زدایی
دین زدایی
علم نافع
2010
06
22
8
17
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1389
6
شماره 10-11
گفتگو با استاد سیّد علی رضا حسینی
عبد الرضا
حمادی
استاد سیّد علی رضا حسینی، عضو هیئت علمی دانشکدۀ علوم حدیث، در سال 1339 در شهر شیراز دیده به جهان گشود. دروس مقدمات حوزه را در همان دیار طی کرد و دورۀ سطح را در قم گذراند. از سال 1368 به پژوهشهای رجالی پرداخت و از سال 1370 به مدت پنج سال در درس حجة الاسلام و المسلمین سیّد محمد جواد شبیری شرکت جست. ایشان در خارج فقه و اصول از آیات عظام فاضل لنکرانی ،تبریزی، شبیری زنجانی، و مددی بهرهمند شد و از سال 1375 در حوزه و دانشگاه تدریس میکند. بیشترین فعالیتهای علمی استاد در بارۀ مباحث رجالی و مکتبها و حوزههای رجالی است. مسئولیت گروه رجال مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به مدت سیزده سال، از جمله سوابق ایشان است. تعلیقات رجالی بر تصحیح جدید الکافی در پژوهشکدۀ علوم و معارف حدیث، و تألیف کتاب مبانی جرح و تعدیل احادیث شیعه از مهمترین فعالیتهای پژوهشی استاد به شمار میرود.
اعتبار سنجی
احادیث شیعه
مبانی
2010
06
22
18
48
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1389
6
شماره 10-11
مبانى ادبى فرق «انزال» و «تنزیل»
احسانی فر
محمد
جهات مختلفِ مربوط به نزولهای دفعی و تدریجی، ماهیت و ویژگیهای نزول و جز اینها را با اشاره یا به وضوح، در بخش وسیعی از متون کتاب و سنّت، مورد توجّه قرار گرفتهاند؛ لیکن تحقیق در آنها برای کشف دقایق و جزئیات مباحث، و زدودن برخی شبهات و ابهامات، منوط به اموری است؛ از جمله اثبات مسئله «فرق بین کاربرد انزال و تنزیل» و مبنای ادبی آن است. مسئلهای که حلّ آن آفاق جدیدی بر پژوهشیان در کتاب و سنّت میگشاید. اساس ادبی این فرق، وضع هیئت باب تفعیل و دلالت غالبیاش بر معنای تکثیر فعل است که به لحاظ خصوصیات مورد استعمال ـ یعنی نزول قرآن ـ بر معنای تدریج منطبق میشود. باب اِفعال نیز برای حدوث دفعی فعل وضع نشده، لیکن کاربرد متفاوت مشتقّات «اِنزال» و «تنزیل» به صورت متقابل یا در قِران ترکیبی، در نصوص، به اِنزال ظهوری در معنای مقابل مفاد تنزیل میبخشد. به رغم تسالم جمیع یا جمهور ادیبان کهن، ابوحیان ـ نه در اصل این مبنا ـ بلکه در تطبیق آن بر مورد نزول قرآن مناقشه نمود، نیز برخی معاصران در اصل مبنا مناقشه دارند. این پژوهش با نقل دیدگاه ستارگان ادب تازی، تحلیل و تبیین ابعاد مبنا و پاسخگویی به شبهات، استواری این مبنا را نمایان میسازد.
فرق اِنزال و تنزیل
مفاد باب تفعیل
نصوص مربوط به نزول
نزول تدریجی و دفعی
2010
06
22
48
74
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1389
6
شماره 10-11
مختار ثقفی در گسترۀ آثار رجالیان
مهدی
غلامعلی
مجتبی
غریب
ابهام در بارۀ شخصیّت پیچیدۀ مختار، حتی میان دانشیان شیعه از زمان او تا به حال وجود داشته است. در مدح و ذمّ او اخبار و روایات مختلفی در متون روایی و رجالی وارد شده است. گروهی از علمای شیعه از او به نیکی یاد کرده و به ردّ تمامی شبهات در مورد وی پرداختهاند. آنها بر این باور اند که این اتّهامات، تنها تهمت عامه علیه وی بوده است. در توجیه روایات مطرود بودن مختار نزد اهل بیت خصوصاً امام سجّاد و لعن او از جانب ایشان، بحث تقیّه را مطرح میکنند. گروهی دیگر او را در نیّت، فاسد دانسته و وی را سیاستمداری مکّار و کذّاب دانستهاند که البته این نظریه مخصوص عامّه و رجالیان ایشان است. گروهی هم توقّف کرده و تنها به سبب انتقام وی از دشمنان اهل بیت مختار را فردی عاقبت به خیر میشمارند. در این تحقیق، در حوزۀ متون رجالی، شبهات و نظرات مطرح شده در بارۀ مختار بررسی شده است.
مختار
مختارنامه
مدح و ذمّ مختار
2010
06
22
75
92
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1389
6
شماره 10-11
قواعد فهم متن نزد اخباریان
علی
راد
مهدی
حبیب اللهی
متن پیشرو، برگردانی است از فصل نهم کتاب نصگرایان اسلام، مروری بر تاریخ و عقاید مکتب اخباریگری در شیعه، که رابرت گلیو نگاشته شده است. این کتاب را انتشارات لیدن در سال 2007 به چاپ رسانده و مقدّمه، نُه فصل و خاتمه دارد. اینک ترجمۀ این فصل با عنوانگذاری بر مطالب اصلی، ارائه میشود.
فهم متن
اخباریان
قواعد
رابرت گلیو
2010
06
22
93
123
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1389
6
شماره 10-11
پاسخ به شبهۀ وهابیت در بارۀ حرمت توسّل
شادی
نفیسی
نرگس السادات
روان فر
برآورده شدن نیازهای انسانها در این عالم، بر اساس نظام اسباب و مسبّبی است. یکی از این اسباب، دعا و توسّل است. توسّل موجب تقرّب نیز میشود و در اصطلاح، استغاثه، طلب دعا و درخواست شفاعت از پیامبر و صالحان، در دوران حیات برزخی ایشان (از وفات تا قیامت) را گویند که برخی از آن، چون توسّل به اسماء و صفات خداوند، قرآن، اعمال صالح، و توسّل به دعای بندگان شایستۀ خداوند، نزد همۀ فرق اسلامی مقبول، و برخی چون توسّل به باطل و بتان، مردود است. مورد اختلافی میان فرقۀ وهابیت و دیگر فرق اسلامی، توسّل به نبیّ مکرم اسلام و صالحان درگاه الهی، در دوران حیات برزخی ایشان است. در این تحقیق، ابتدا معنای توسّل را به دست آورده و سپس نظر ابن تیمیه، نظریهپرداز حنابله، محمّد بن عبد الوهاب، مؤسّس وهالیت، و در انتها نظر علمای وهابیت کنونی را در این باره بیان کرده و پس از واکاوی و تبیین بیان انواع توسّل، به پاسخگویی شبهه مطرح شده از طریق روایات و تفاسیر مورد قبول وهابیت میپردازیم.
توسّل
توحید
شرک
وهابیت
سلفیه
2010
06
22
124
150
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1389
6
شماره 10-11
بانوان خاورشناسان شیعهپژوه (با تکیه بر آثار: لالانی، مارکوس و اشمیتکه)
اصغری
زینب
نرگس
محمدی نیک
فاطمه
بابا علی
علی
راد
هر چند از لحاظ جنسیتی اکثریت مستشرقان مرد هستند لکن زنان نیز حضور جدّی در پژوهشهای استشراقی دارند و گاه مطالعات شایستۀ تقدیری را انجام دادهاند. در این مقاله، سه مستشرق زن که در موضوع شیعهپژوهی و اسلامشناسی کتاب دارند، معرّفی و آثار شاخص هر کدام توصیف و تحلیل میشود.
مارکوس
لالانی
اشمیتکه
بانوان
خاورشناس
شیعه پژوه
2010
06
22
151
191
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1389
6
شماره 10-11
روششناسی تفسیر «المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج»
رضایی
آمنه
تفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج را وهبه زحیلی، یکی از مفسّران معاصر اهل سنّت نوشته است. وی مذهب وی حنفی دارد و در تفسیرش نظر چهار مکتب مشهور اهل سنّت را میآورد و به نظرات شیعه نمیپردازد. انگیزهاش را نوشتن تفسیری ساده، روان و قابل فهم برای عموم مردم عنوان و از تفاسیر مختلف و کتابهای حدیثی و احکام استفاده میکند. تألیف و چاپ این تفسیر هفت سال طول کشیده و به زبانهای فارسی و ترکی ترجمه شده است. در این نوشتار، با ساختار کتاب و شیوۀ مفسّر آشنا میشوید
تفسیر قرآن
المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج
وهبه زحیلی
2010
06
22
192
226
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1389
6
شماره 10-11
مفهومشناسی زیارت در فرهنگ اسلامی
حکیم
سید محمد حسن
آن چه در مباحث اندیشهای (عقلی) برای پیشبرد بحث و دستیافتن به نتایجی استوار، نقش اساسی دارد، اصطلاحشناسی و درک صحیح مفهوم است. چه بسیارند، مشکلات و اختلافات علمی که ناشی از بیتوجهی به مفهوم حقیقی اصطلاحات است. زیارت، از مفاهیم رایج و بحث برانگیز در حوزه علوم اسلامی است که همواره، دانشمندان آن حوزه، به آن توجه داشتهاند؛ اما در بارۀ مفهومشناسی این اصطلاح، کمتر به پژوهش پرداختهاند؛ بنا بر این این نوشتار در پی مفهومشناسی «زیارت»، در منابع اسلامی ـ چه منابع لغوی، چه قرآن و سنّت ـ و یافتن مفهومی جامع برای آن است.
زور
زیارت
دیدار
2010
06
22
227
240
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1389
6
شماره 10-11
انگارههای خاورشناسان و احادیث توحید
علی
راد
زهره
نوفرستی
از تهمتهای ناروایی که مستشرقان در بارۀ دین اسلام و سیرۀ نبوی مطرح کردهاند، این انگاره (پندار، افسانه) است که پیامبر، اندیشه توحیدی را از دین یهود ـ بویژه پیش از بعثت ـ اقتباس کرده است. این گروه ادعا دارند که پیامبر اسلام، پیش از بعثت، با آموزههای توحیدی یهود آشنا شده است و بخش عمده معارف اسلامی، ریشه در فرهنگ یهود دارد. افترایی که به ساحت قدسی پیامبر اسلام(ص) نسبت داده شده، مبتنی بر دو بخش است: اول. پیامبر، بتها را عبادت و برای آنها قربانی میکرده است. دوم. زمانی پیامبر(ص) پرستش بتها را ترک کرد که از عربهای متأثر از یهود اثر پذیرفت. دکتر «عزیه طه» در مقالهای به نقد این ادعاها از منظر اهل سنّت پرداخته است؛ اما از سویی برخی از استدلالهای ایشان ناتمام است و از سوی دیگر، رویکرد شیعه مد نظر ایشان نبوده است. در این نوشتار ـ با محوریت مقاله مذکور ـ کاستیهای آن گوشزد و دیدگاه شیعه نیز، در نقد ادعاهای مستشرقان بیان شده است.
مستشرقان
احادیث توحید
پیامبر اسلام
نقد و بررسی
2010
06
22
241
255
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1389
6
شماره 10-11
مهارتهای ارتباطی در «نهج البلاغه»
سهیلا
پیروز فر
زهرا
سید زاده
مهتاب خیر السادات
محمد آبادی
ارتباط به مثابۀ فرایندی برای تبادل اطلاعات و انتقال مفاهیم، در زندگی انسانها نقش مهمی دارد. لازمۀ برقراری ارتباط موفق، داشتن مهارتها و تواناییهایی است که به فرد کمک میکند تا به طور کلامی و غیر کلامی، افکار، عقاید، خواستهها و هیجانهای خود را ابراز، و هنگام نیاز، از دیگران کمک و راهنمایی درخواست کند. از آن جا که دستیابی به تمام ابعاد وجودی انسان کاری دشوار است، بهرهگیری از گفتار و کردار پیامبر اکرم و اهل بیت که از علم الهی برخوردارند، در چگونگی برقراری ارتباط درست، راهگشاست. امام علی در سخنان خود، روش سالم و عملی زندگی اجتماعی و برقراری رابطۀ مطلوب در جهت کسب رضایت پروردگار را ارائه کردهاند. در این پژوهش، مهارتهای ارتباطی از جمله سخن گفتن، گوش کردن، نفوذ، تقویت، مهرورزی، مشاهده، پرسش، افشای خود و ارائۀ اطلاعات، از دیدگاه امام تجزیه و تحلیل شده است. محوریترین موضوع در زمینۀ مهارتهای ارتباطی از دیدگاه امام جلب رضایت خدای متعال و رسیدن به تعالی و کمال است.
نهج البلاغه
مهارتهای ارتباطی
روابط بین فردی
ارتباط مؤثر
2010
06
22
256
281
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1389
6
شماره 10-11
گزارش از دومین همایش «حدیثِ پژوهش» گفتگو با حجة الاسلام محمّد رضا سبحانینیا
سعیده
قائمی فر
بی شک، حدیث باارزشترین و بزرگترین دستمایه برای پیروی از مکتب و سنّت مقدّس نبوی و ائمّۀ اطهار است و برای کسب معارف بیشتر از این منبع نور و فضیلت، همواره باید به پژوهش، تحقیق و بررسی آن پرداخت. به همین منظور، معاونت پژوهش دانشکدۀ علوم حدیث، دو همایش «حدیثِ پژوهش» را برگزار کرده است؛ از این رو بر آن شدیم تا در این باره، با حجة الاسلام و المسلمین محمّد رضا سبحانینیا، مدیر پژوهش دانشکدۀ علوم حدیث، و دبیر همایش «حدیثِ پژوهش»، گفتگو کنیم
همایش حدیث پژوهش
سبحانی نیا
دومین
مقالات
2010
06
22
282
286