2024-03-29T17:42:32Z
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=2164
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1396
12
23
تحلیل جایگاه و مختصات حدیث نگاری ابن عقده؛ با تکیه بر روایات تاریخی او
علی
احمدی
ابوالعباس، احمد بن محمد بن سعید بن عقده، یکی از محدثان زیدی قرن سوم و چهارم هجری است که بیش از سی عنوان کتاب، در حوزههای گوناگون علوم اسلامی نگاشته که اکثر قریب به اتفاق آنان، از بین رفته است؛ هرچند محتوای بخشی از آثار وی، در آثار بعدی آمده است. در این مقاله تلاش شده با توجه به احادیث بازمانده از ابن عقده در کتابهای گوناگون، موقعیت حدیثی و علمی وی بررسی شود تا مشخص شود او چه سهمی در گسترش و انتقال علوم اسلامی داشته است. در نهایت در این پژوهش، اثبات میشود ابن عقده در مهمترین حوزههای اسلامی (اخلاق، تاریخ، تفسیر و فقه) کتاب نگاشته که سهم تاریخ، از همۀ آنها بیشتر است و در حوزۀ تاریخ، در سه گرایش (تاریخ اسلام، رجال و مناقب نگاری) تألیف شده که سهم مناقب نگاری، از آن دو گرایش دیگر، بیشتر است.
ابن عقده
آثار
علوم اسلامی
تاریخ
مناقب نگاری
2017
09
12
5
28
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_12765_c103b5e58690a0f6e70dabbb3d958881.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1396
12
23
نقد و بررسی روایات اسباب نزول سوره ضحی
رسول
محمدجعفری
حسین
محمدی
در آثار گوناگون، برای بسیاری از آیات و سورهها، سبب نزول گزارششده است. اما ازآنجاکه تمام روایات اسباب نزول به صحت نپیوسته است، محققان را بر آن داشته تا به ارزیابی سند و محتوای آنها همت گمارند. سورۀ ضحی نیز، آکنده از روایات اسباب نزولی است که دچار ضعف از ناحیه سند و متن است که تاکنون تحقیقی بایسته و شایسته در این زمینه انجام نشدهاست. در این نوشتار تمامی روایات این بخش، از هر دو جنبه سند و متن نقد و بررسی شده است. در بررسیها مشخص شد روایات از برخی جهات همچون ضعفهای رجالی و یا فهم الحدیثی مانند ارسال سند، راویان ضعیف، عدم استناد روایت به صحابی شاهد نزول، ضعیف هستند و از جهت متن نیز به دلیل اشکالاتی مانند: ناسازگاری با سیاق سوره، عدم مطابقت با دیگر آیات قرآن، مخالف بودن با روایات ترتیب نزول، همزمان نبودن قصه با نزول آیات، ناسازگاری با جایگاه پیامبر(ص)، وجود اضطراب و اختلاف روایات ذیل سوره، مخدوش هستند. درنهایت حتی با فرض صحت این گزارشها حداکثر میتوان گفت اغلب آنها اجتهاد و تطبیق راوی بر آیات قرآن است.
روایات
اسباب نزول
سوره ضحی
سند
متن
2017
09
12
28
46
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_12766_776994bba8346424bec9e18af632c006.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1396
12
23
زینت گرایی و جوانی از منظر آیات قرآنی
مهرناز
باشی زاده مقدم
علی
راد
مطابق آیۀ: (اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَینَکمْ وَ تَکاثُرٌ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ) (حدید:20)، برخی مفسران گرایشهای پنجگانۀ، لعب، لهو، زینة، تفاخر و تکاثر را ازجمله عمدهترین گرایشهای انسانی برشمرده و آنها را با پنج دورۀ سنیِ حیات دنیوی انسان یعنی کودکی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و کهنسالی مرتبط دانستهاند. در این میان گرایش «زینت» با دورۀ جوانی، یعنی بهار عمر و زیباترین فصل حیات دنیوی انسان، متناظر است. به لحاظ معناشناسی مطلق زیبایی، ازجمله معانی زینت است؛ و جوان که به بیان قرآن، در این دوره درنهایت قوّت و از سویی بالندگی و زیبایی جسمانی است، خود مصداق تامّ زینت است. این پژوهش درصدد تبیین اوصاف زینتگرایی از منظر آیات قرآن و تفاسیر آنها، و پیوند این گرایش با شاخصههای دوران جوانی از دیدگاه روانشناسی رشد است. مطابق آیات قرآنی زینتگرایی محدود به بازۀ سنی خاصی نیست، امّا با توجه به شاخصههای دوران جوانی ظهور و پدیداری این گرایش میتواند در این ایّام باشد. از منظر قرآن زینتگرایی دوسویۀ مذمومِ خودنمایی و سویۀ ممدوح خودآرائی را در محدودۀ شریعت داراست. برترین زینت از دیدگاه قرآن زینت قلب، یعنی ایمان است و جوانان آراسته به این زینت در کلام وحی ستوده شدهاند.
ادوار حیات انسانی
جوانی
زینت
قرآن
2017
09
12
47
61
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_12767_cf97f447aca3334438231c776d5010bd.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1396
12
23
بررسی نسبت میان عقل و وحی در معرفت خداوند از منظر روایات اهلبیت (علیهم السلام)
فرهاد
رحمان پور
سید مهدی
مرتضوی
نسبت بین عقل و وحی و یا به تعبیر دیگر کارکردهای متقابل عقل و وحی بهویژه در حوزۀ معرفت خداوند از مشخصهها و نتایج بحث «عقل و وحی» است. این بحث از سدههای نخستین اسلامی در قالب های مختلفی مورد توجه اندیشمندان مسلمان بوده است. در این پژوهش، ابتدا موضوع حجیت و اعتبار عقل در حوزۀ معرفت خداوند و محدودیت و نیاز آن بر اساس روایات بررسی میشود. آنگاه کارکردهای عقل و وحی و نسبت میان آن دو با تکیه بر معرفت خاصی که روایات اهلبیت (علیهم السلام) در این حوزه در اختیار می گذارند، تبیین میگردد.
عقل
وحی
معرفت خداوند
روایات
توحید
2017
09
12
62
85
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_12768_03be4fa997ffdee54f7beb09294a3871.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1396
12
23
عوامل معرفتی ناپایداری حکومت علوی
عظیم اله
نبی لو
نگاهی به حکومت امیرالمومنین (ع) و ارزیابی آن گویای این واقعیت است که دوران زمامداری ایشان دورانی پر از تنش و اصطکاکهای شدید بوده است که باعث بی ثباتی حکومت ایشان و در پایان منجر به سقوط دولت علوی گردید. در مقام بررسی علل این تنشها، عوامل فراوانی مانند عوامل معرفتی، اجتماعی- فرهنگی، سیاسی، امنیتی، اقتصادی، نیروی انسانی، ارزشی – راهبردی، ویژگیهای شخصیتی امیرالمومنین (ع)، قابل بررسی است؛ در این نوشتار صرفاً به عوامل معرفتی در عناوینی چون: ضعف باورها، علیناشناسی، حکومت ناشناسی، مسیرناشناسی، ناهمگونی معرفتی پرداخته شدهاست. نوشتار پیش رو با تحلیل عوامل پنج گانه معرفتی مذکور و ذکر شواهد روایی آن از کلمات امیر مومنان ( علیه السلام)، برای هر یک از عوامل فوق، سهمی در ناپایداری حکومت علوی قائل شده است که در مجموع بهعنوان «عوامل معرفتی ناپایداری حکومت علوی»، به پایان دادن حکومت ایشان مدد رساندهاند.
معرفت
ناپایداری
حکومت علوی
امیرالمومنین
نهج البلاغه
2017
09
12
85
100
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_12769_56a3083aa17bb3b135fc65ba295bebd4.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1396
12
23
تأمین مالی کارگزاران در نظام اداری علوی (ع) با تأکید بر نامه 53 نهجالبلاغه
حسن
رضایی هفتادر
عباس
یوسفی تازه کندی
مهدی
فرامرزی پلنگر
تأمین مالی کارگزاران، از عمدهترین تمهیدات سلامت مالی و اداری یک جامعه به شمار میرود؛ از اینرو، امام علی (ع) در فرمانها و دستورالعملهای حکومتی و اداری خود، بر تأمین مالی کامل کارگزاران سخت تأکید میکرد. بنا بر نظام اداری علوی (ع)، تأمین و عدم تأمین مالی کارگزاران آثاری در پی دارد. در نگاه امام علی(ع)، اصلاح نفس کارگزاران و حجت داشتن برای مؤاخذه کارگزاران خطاکار، از مهمترین فواید تأمین مالی کارگزاران محسوب میشود. نظام اداری علوی (ع)، دریافت رشوه و خیانت در بیتالمال را از مهمترین پیامدهای عدم تأمین مالی کارگزاران برمیشمارد.
مدیریت علوی
نیاز مالی عاملان
نامه 53 نهج البلاغه
2017
09
12
101
117
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_12770_cffbc9b969104bc032802bd3c2551de0.pdf