نقد و بررسی کتاب «صحیح الکافی» با تکیه بر دیدگاه های انتقادی

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسندگان

1 الهیات و معارف اسلامی. تهران. ایران

2 الهیات و معارف اسلامی . تهران . ایران

3 الهسات و معارف اسلامی . تهران. ایران

چکیده

محمدباقر بهبودی از پژوهشگران حوزه حدیث، ضمن رد صحت کل روایات کافی، تنها کمی بیش از ربع احادیث آن را صحیح دانسته است. به گفته بهبودی، وی تمام روایات کافی را بررسی و به انتخاب احادیث صحیح بر اساس سیرۀ قدما پرداخته و حاصل این مطالعه را در کتاب صحیح‌الکافی بازنموده است. اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽـ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ به بررسی کتاب صحیح‌الکافی با تکیه بر دیدگاه‌های ناقدان می‌پردازد. بر این پایه، بناست که در مطالعۀ پیش رو دریابیم اولاً، رویکردشان در برخورد با حدیث چگونه بوده است و ثانیاً، رویکرد منتقدان نسبت به کتاب صحیح‌‌الکافی، چه بوده و چه اشکالاتی بر آن وارد کرده‌اند. ﯾﺎﻓﺘﻪ‌ﻫﺎی تحقیق حاکی از آنست که هرچند ایشان در شناسایی احادیث صحیح، علیل و ضعیف، روشهای بدیعی ارائه نموده، اما برخی معیارهای وی مورد نقد قرار گرفته است. مهمترین انتقادات عبارتند از: روش حذف روایات، رد احادیث معاریض، تصوّر تخلیط و اضطراب در روایات، تحلیل تاریخی نامعقول، بی‌ارزش شمردن احادیث غیر صحیح. اگرچه صاحب کتاب یادشده با طرح این معیارها سعی در جداسازی احادیث صحیح کرده، اما از آن جا که مبانی رجالی و برخی معیارهای ایشان در انتخاب صحاح با نقد جدّی روبروست، نمی‌توان پذیرفت که احادیث منتخبشان، تنها احادیث صحیح باشند.

کلیدواژه‌ها


  1. کتاب‌ها

    1. بهبودی، محمّدباقر(1362 ش)، معرفة الحدیث، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
    2. ــــــــــــــــــــ، (1378 ش)، علل الحدیث، تهران: انتشارات سنا.
    3. ــــــــــــــــــــ، (1401 ق)، صحیح الکافی، بیروت، دارالاسلامیه.
    4. ــــــــــــــــــــ، (1363ش)، گزیدۀ کافی، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
    5. پهلوان، منصور، (۱۳۸۳ ق)، پژوهشی در زمینۀ کتاب کافی و مؤلف آن، تهران: انتشارات نبأ
    6. حب ‏الله، حیدر، (2006م)، نظریة الامامة فی الفکر الاسلامی، بیروت: مؤسسة نشر العربی.
    7. حلّی، حسن بن یوسف، (1411 ق)، رجال علّامة حلّی، نجف اشرف: دار‏الذخایر.
    8. خویی، سید ابوالقاسم، (1410 ق)، کتاب الطهارة، قم: العلمیة.
    9. ـــــــــــــــــــــــ،(1413 ق)، معجم رجال الحدیث، بیجا: بینا.
    10. سبحانی، جعفر، (1425 ق)، کلیات فی علم الرجال، قم: جامعۀ مدرسین.
    11. ـــــــــــــــــــــــ، (1414 ق)، اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایه، قم: مؤسسة امام صادق و مؤسسه نشر اسلامی.
    12. صاحب معالم، حسن بن زین الدین، (۱۳۹۲ش)، منتقى الجمان، قم: مؤسسة النشر.
    13. صدرعاملی، سیدحسن، (1354 ش)، نهایة الدرایة، تحقیق: ماجد غرباوی، نشر المشعر.
    14. طوسی، محمّدبن‏حسن، (1420 ق)، الرجال، به کوشش: جواد قیومی، قم: جامعۀ مدرسین.
    15. عسکری، مرتضی، ( 1405 ق)، معالم المدرستین، تهران: بعثت.
    16. غفار، عبدالرسول، (1416 ق)، الکلینی و الکافی، قم: جامعۀ مدرسین.
    17. قنبری، محمّد، (1387ش)، شناخت‌نامۀ کلینی و الکافی (مباحث فقه الحدیثی)، قم: دارالحدیث.
    18. کشی، محمّدبن عمر، (1348 ق)، رجال، مشهد: دانشگاه رضوی.
    19. مجلسی، محمّدباقر، (1406 ق)، بحار‏الأنوار، بیروت: مؤسسه الوفاء.
    20. معارف، مجید، (1376)، پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه، تهران: ضریح.
    21. ـــــــــــــــــــ، (1387 ش) مباحثی در تاریخ حدیث، تهران: نبأ.
    22. نجاشی، احمدبن‏علی، (1395 ش)، الرجال، تحقیق: موسى شبیرى زنجانى، قم: مؤسسۀ نشر‏اسلامی. 
    23. نوری، حسین، (1408 ق)، مستدرک‏الوسائل، قم: مؤسسة آل‏البیت.

    ب. مقالات

    1. بهبودی، محمّدباقر، (۱۳۶۵ش)، «با استاد محمّدباقربهبودی در عرصۀ روایت و درایت حدیث»، کیهان فرهنگی، ش۳۱.
    2. ــــــــــــــــــــ،(1365ش)، «آخرین کلام در عرصۀ روایت و درایت حدیث»، کیهان فرهنگی، ش35.
    3. ــــــــــــــــــــ، (1365ش)، «مصاحبه با کیهان فرهنگی»، ش 31.
    4. ــــــــــــــــــــ، (1366ش)، «نگرشی به آغاز و انجام حدیث»، کیهان فرهنگی، ش46.
    5. ــــــــــــــــــــ، (1370)، «علم رجال و مسئلۀ توثیق »، کیهان فرهنگی، ش80.
    6. ــــــــــــــــــــ، (1375ش)، «مصاحبه با حوزه»، ش 78.
    7. ــــــــــــــــــــ، (1381ش)، «مصاحبه با حدیث اندیشه»، ش1.
    8. ــــــــــــــــــــ، (1367ش)، «نقدی بر شیوۀ تدوین حدیث»، کیهان فرهنگی، ش52.
    9. باقری ‏نوپرست، خسرو، (1394)، «محمّد باقر بهبودی، جنگ با اندیشۀ مشهور و گریز از شهرت»، ضمن پایگاه اینترنتی آکادمیا.
    10. جاودان، محمّدعلی، (1365 ش)، «باری دیگر در عرصۀ روایت و درایت حدیث»، کیهان‏ فرهنگی، ش34.
    11. ایزدی، مهدی و مهدی هادیان، (1396 ش)، «صحت احادیث کافی: مقایسه و نقد دیدگاه سه حدیث‌پژوه معاصر»، دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات قرآن و حدیث، سال‏ دهم، ش2، ص205 ـ 230.
    12. حسینیان، مهدی، (1376 ش)، «دفاع از حدیث»، بخش چهارم مقاله، علوم حدیث، ش5.
    13. سبحانی، جعفر، (۱۳۶۵ ش)، «پاسداری از عرصۀ روایت و درایت حدیث»، کیهان فرهنگی، ش ۳۳.
    14. ـــــــــــــــــ،(1366ش)، «باز هم سخنی پیرامون عرصۀ درایت و روایت حدیث»، کیهان فرهنگی، ش37.
    15. سرشار، مژگان، (1393 ش)، «زندگینامه – کتابشناسی محمّد باقر بهبودی»، نشریه تخصصی قرآن.
    16. ــــــــــــــــ، (1387)، «دیدگاه‏های استاد محمّد باقر بهبودی در گزینش احادیث صحیح»، علوم حدیث، ش49ـ50.
    17. ـــــــــــــــــ،(1388)، «محمّد باقر بهبودی و نقد و گزینش روایات»، مجله ماه دین، 139.
    18. سعیدی‌زاده، رسول، (1388ش)، «کتابشناسی توصیفی شروح الکافی»، آینۀ پژوهش، ش 118.
    19. شبیری، محمّد جواد، (1366ش)، «دفاع از حدیث و پاسدارانش»، کیهان فرهنگی، ش‏ 37.
    20. ــــــــــــــــــــ، (1365ش)، «نگاهی به گفتگوی در عرصۀ روایت و درایت حدیث»، کیهان فرهنگی، ش34.
    21. صداقت، سجاد، (1393ش)، «استاد مصحح»، فرهیختگان، بیست و ششم بهمن ماه.
    22. صفره، حسین، (1383ش)، «کتاب‌شناسی جوامع حدیثی چهارگانۀ شیعه»، علوم حدیث، ش ‍‏32.
    23. عمیدی حسینی، ثامرهاشم، ( 1418 ق)، «مع الکلینی و کتابه الکافی»، علوم الحدیث، ش 1.
    24. معارف، مجید، (1376 ش)، نظرخواهی دربارۀ وضعیت آموزش و پژوهش‏های قرآنی در ایران، مجلۀ دانشگاه انقلاب، ش110، ص 13 ـ 46.
    1. نادری، مرتضی، (1391)، «واکاوی آرای رجالی محمّدباقر بهبودی»، مجلۀ علوم قرآن و حدیث، ش 6.