سبک شناخت کتاب‌های رجالی اهل سنت

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

 سبک­‌های نگارشی کتاب‌های دانش رجال نزد اهل سنت بسیار متنوع و از جهت کمّی نیز قابل توجه است. دکتر مکّی خلیل حمّود، استاد تمام دانشگاه کوفه که این پژوهش برگردان مقاله «المؤلفات فی علم الرجال الحدیث» اوست بر آن است تا پاسخی به این پرسش ارائه کند که «اهل سنت از ابتدای تألیفات رجالی، بر اساس چه سبک‌هایی، کتاب‌های رجالی خود را تألیف کرده‌اند؟» او پس از یک پژوهش کتابخانه‌ای به این نتیجه رسیده است که هشت سبک نگارشی در تألیفات رجالی وجود دارد که عبارتند از: شناخت‌نامه صحابه، طبقات‌نگاری، جرح و تعدیل، سبک اسامی، کنیه و القاب‌نویسی، مُؤتَلِف و مُختَلِف‌نگارى، وفیات‌نویسی، معجم شیوخ‌نویسی و تاریخ شهرها. همچنین باید گفت اولین سبک نگارشی در کتب رجال، سبک شناخت‌نامه صحابه و مهمترین سبک نیز سبک جرح و تعدیل است. متنوع‌ترین گونه‌های فرعی را می‌توان در سبک‌های طبقات و تاریخ شهرها ملاحظه کرد و تنها سبکی که تا عصر حاضر ادامه یافته، سبک معجم شیوخ‌نویسی است.

کلیدواژه‌ها


  1. ابن حجر العسقلانی، احمد بن علی(1939م). الأصابة فی تمییز الصّحابة. مصر: المکتبة التجاریّة.
  2. ابن عبدالبرّ، یوسف بن عبداللّه(بی‏تا). الإستیعاب فی معرفة الأصحاب. تحقیق: علی محمد البجاوی، قاهرة: مکتبة نهضة مصر.
  3. ابن ندیم، ابوالفرج محمد بن ابی یعقوب(19۷۱م). الفهرست. تحقیق: رضا تجدّد.
  4. بروکلمان، کارل(19۷۷م). تاریخ الأدب العربی. ترجمه: عبدالحلیم النّجار، مصر: دارالمعارف، الطبعة العربیة و الاعلامیّة.
  5. جابر خلیفه، ابن عبداللّه(19۴۱م). کشف الظّنون عن اسامی الکتب و الفنون. استانبول.
  6. خطیب بغدادی، ابوبکر احمد بن علی(بی‏تا). تاریخ بغداد. بیروت: دارالکتب العربی.
  7. ذهبی، محمد بن احمد بن عثمان(بی‏تا). تذکرة الحفاظ. دار احیاء التراث العربی.
  8. ـــــــــــــــــ (19۶۱م). تاریخ الإسلام. مصر، چاپ ششم.
  9. سزگین، فؤاد(بی‏تا). تاریخ التراث العربی، قاهرة.
  10. منذری، زکیّ‏الدّین ابومحمد عبدالعظیم(19۶9م). التکملة لوفیات النّقلة. تحقیق: بشّار عوّاد معروف، النّجف الأشرف.
  11. نمساری، شمس‏الدّین محمد بن عبدالرّحمان(19۶۳م). الإعلان بالتوبیخ لمن ذم التاریخ. تحقیق: روزنتال، ترجمه: احمد صالح العلی، بغداد.

مقالات:

  1. بشّار عوّاد معروف، «الوفیات و اهمیّتها فی دراسة التاریخ الاسلامی»، مجلة کلّیة الدّراسات الإسلامیّة، شماره 2، 1968م.
  2. مکّی خلیل حمّود، فصلنامه علمی پژوهشی «کلّیة الفقه»، دانشگاه کوفه، شماره 7، 2008 م: ص 251 – 269.