سیر ترجمه های فارسی نهج‌البلاغه در سدۀ اخیر

نوع مقاله : همایش یکصدمین سالگشت بازتأسیس حوزه علمیّه قم

نویسنده

دانش‌آموخته مقطع دکتری رشته مدرسی معارف اسلامی (گرایش قرآن و متون اسلامی) از دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

این پژوهش در صدد پاسخ به این پرسش اساسی است که ترجمه نهج البلاغه به زبان فارسی در سده چهاردهم شمسی از لحاظ کمّی و کیفی چه تحولاتی را پشت سر نهاده است؟ پاسخ، مستلزم بررسی کیفی و کمّی روند تحولات ترجمه نهج البلاغه است. به لحاظ کمّی، جستجوی ترجمه های نیمۀ نخست سدۀ گذشته، به دلیل فقدان سامانه های ثبت دقیق مشخصات نشر آن زمان، آسان نیست. به لحاظ کیفی نیز، ترجمه ها نیاز به اولویت بندیِ شاخص های ترجمه دارد که خود در حوزۀ مطالعات ترجمه قرار می گیرد. این دشواری ها باعث شده است در کارهای مشابه، صرفا به گزارش نام و مشخصات اجمالیِ ترجمه ها بسنده شود. سعی این نوشتار این بوده که با استفاده از کتابخانه های حاویِ ترجمه‌های نیمه نخست سدۀ اخیر و بانک های اطلاعاتی و نیز ارزیابیِ اجمالیِ کیفیت ترجمه‌ها، مهم ترین تحولات تاریخیِ ترجمۀ این کتاب در یکصد سال گذشته رصد شود. این پژوهش نمای نسبتاً روشنی از مهم ترین ترجمه های نهج البلاغه در صد سال گذشته بر حسب تسلسل زمانی و فراز و فرودِ آن ارائه می دهد و تحولات صورت‌ گرفته در این بازۀ زمانی را از لحاظ کمیت، کیفیت و تأثیرگذاری به تصویر می کشد.

کلیدواژه‌ها


  1. پهلوان، منصور (۱۳۸۴)، «تاریخ نگارش نهج البلاغه مترجَم آستان قدس»، مجله مقالات و بررسی‏ها، شمارۀ ۷۷.
  2. تحریریۀ قبسات (۱۳۸۰ش)، «گذری بر نهج البلاغه در گفت‏وگو با جعفر سبحانی»، مجلۀ قبسات، شمارۀ ۱۹.
  3. جعفری، سیّد محمّدمهدی (۱۳۷۲)، پرتوی از نهج البلاغه، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  4. جوینى، عزیزاللّٰه (۱۳۶۸)، نهج البلاغه با ترجمۀ فارسی قرن پنجم و ششم، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى.
  5. شهیدی، سیّد جعفر (۱۳۸۶)، نهج‏البلاغه، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  6. شیرازی، ابن یوسف (۱۳۵۷)،، نهج البلاغه چیست؟، تهران: چاپخانه مجلس.
  7. طباطبایی، سیّد عبدالعزیز (شوال و ذی الحجة ۱۴۱۲)،، «فی رحاب نهج البلاغة: مخطوطاته، طبعاته، منتخباته، ترجماته إلی شتی اللغات، شروحه، ما قیل فیه من نظم و نثر»، مجلۀ تراثنا، سال هفتم، شمارۀ ۴.
  8. فیض الاسلام، علی نقی (۱۳۶۸)، ترجمه و شرح نهج البلاغه، تهران: سازمان چاپ و انتشارات فقیه.
  9. کاشانى، ملّا فتح اللّٰه (۱۳۷۸ ش)، ت‍ن‍ب‍یه‏ ال‍غاف‍ل‍ی‍ن‏ و تذک‍رة‏ ال‍عارف‍ی‍ن‏، تصحیح: سید محمّدجواد ذهنى تهرانى، تهران: پیام حق.
  10. مایل هروی، نجیب (۱۳۸۰)، مدخل «الهی اردبیلی»، چاپ شده در: دائرة المعارف بزرگ اسلامی (جلد ۱۰)، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
  11. ملکی، محمّد و محمّدتقی کریمی (پیش از چاپ)، «نقش نهج البلاغه در جنبش‏های سیاسی ایران».
  12. میرعابدینی، حسن (۱۳۶۹)، صد سال داستان‏نویسی در ایران، تهران: نشر تندر.
  13. نرم‏افزار «دانش‏نامۀ جامع نهج‏البلاغه»، مرکز تحقیقات رایانه‏اى حوزۀ علمیۀ اصفهان.
  14. نرم‏افزار «دانش‏نامۀ علوی»، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
  15. نیازی، شهریار و زینب قاسمی اصل (۱۳۹۸)، الگوهای ارزیابی ترجمه (با تکیه بر زبان عربی)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، دوم.