اصول حاکم بر سیره پیامبر (ص) در خانواده

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

چکیده

سیره پیامبر خاتم (ص) در عرصه­های مختلف زندگی از جمله «عرصه خانوادگی» و ارتباط‌های درونی آن، الگویی برای رفتار همگان است. در این پژوهش کوشیده‌ایم تا با گزینش کلید ­ترین گزارش­ها از زندگانی خانوادگی پیامبر (ص)، به بازشناسی اصولی بپردازیم که آن حضرت در رفتار با اعضای خانواده خود داشته­اند. در این مقاله، به چند اصل مهم از جمله: «اهتمام به خانواده»، «توجّه به معنویات»، «اخلاق و ادب­مداری»، «خردورزی»، «هم­اندیشی» و «مشارکت و همدلی» اشاره می­گردد.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.
  2. الأدب المفرد، محمد بن‌اسماعیل بخاری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیّة.
  3. إرشاد القلوب إلی الصواب المنجی من عمل له من ألیم العقاب، حسن بن­علی دیلمی، بیروت، مؤسّسة الأعلمی، 1398ه.ق.
  4. الاستیعاب فی معرفة الصحابة، ابن عبدالبر قرطبی، بیروت، دار الکتب العلمیّة.
  5. إعانة الطالبین، بکری دمیاطی، بیروت، دار الفکر، 1418ه.ق، اوّل.
  6. إعلام الوری بأعلام الهدی، فضل بن‌حسن طبرسی، قم، مؤسّسة آل­البیت لإحیاء التراث، 1417 ه.ق.
  7. الأمالی، صدوق، محمد بن‌علی بابویه قمی، قم، مؤسّسة البعثة.
  8. الأمالی، طوسی، تحقیق مؤسّسة البعثة، قم، دار الثقافة، 1414ه.ق.
  9. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمّة الأطهار، محمّدباقر مجلسی، بیروت، مؤسّسة الرفاء، 1403 ه.ق.
  10. تذکرة الخواصّ، سبط ابن­جوزی، تهران، مکتبة نینوی الحدیث.
  11. تمییز الصحابة، ابن ­حجر عسقلانی، فی تحقیق عادل أحمد عبدالموجود و علی محمد معوّض، بیروت، دار الکتب العلمیّة، 1415 ه.ق.
  12. تنبیه الخواطر و نزهة الناظر، ورّام بن‌ابی فرّاس، تحقیق علی أصغر الحامد، تهران، دار الکتب الإسلامیّة.
  13. جامع الأخبار أو معراج الیقین فی اُصول الدین، سبزواری، محمد، قم، مؤسّسة آل البیت لإحیاء التراث، 1414ق
  14. الخصال، صدوق، محمد بن‌علی بابویه قمی، تحقیق علی‌اکبر غفّاری، قم، انتشارات جامعه مدرّسین، 1403 ه.ق.
  15. دانش‌نامه جهان اسلام، گروهی از پژوهشگران، تهران، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی.
  16. دانش‌نامه دانش‌گستر، ‌گروهی از پژوهشگران، تهران، مؤسّسه‌ی علمی ـ فرهنگی دانش‌گستر، 1389ه.ش.
  17. دائرة‌المعارف الإسلامیّة الشیعیّة، حسن الأمین، بیروت، دار التعارف، 1423ه.ق.
  18. دائرة‌المعارف جامع اسلامی، مصطفی حسینی دشتی، صنعت شرق، 1385ه.ش.
  19. الدروع الواقیة، سیّد ابن طاووس، تحقیق مؤسّسة آل البیت، قم، مؤسّسة آل البیت،1414ه.ق.
  20. دعائم الإسلام، قاضی نعمان مغربی، تحقیق آصف بن‌علی­اصغر فیضی، قم، مؤسّسة آل البیت.
  21. دلائل الإمامة، محمد بن‌جریر طبری، تحقیق مؤسّسة البعثة، 1413ه.ق.
  22. ذخائر العقبى فی مناقب ذوی القربی، محب الدین طبری، تحقیق أکرم البوشی، جدّه، مکتبة الصحابة، 1415ه.ق.
  23. سنن ابن ماجة، ابن­ماجه قزوینی، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1395ه.ق.
  24. سنن أبی داوود، ابو داوود سجستانی، تحقیق محمد محیی الدین عبدالحمید.
  25. سنن ‏الترمذی، محمد بن‌عیسی ترمذی، تحقیق احمد محمد شاکر، بیروت، دار التراث العربی.
  26. السنن الکبرى، نسایی، احمد بن‌شعیب، تحقیق سلیمان البغدادی و کسروی حسن، بیروت، دار الکتب العلمیّة،1411ه.ق.
  27. سیری در سیره نبوی، مرتضی مطهّری، قم، صدرا.
  28. شرح الأخبار فی فضائل الأئمّة الأطهار، نعمان بن‌محمّد مصری، تحقیق السیّد محمد الحسینی الجلالی، قم، مؤسّسة النشر الإسلامی.
  29. الشمائل المحمّدیة، محمد بن‌عیسی ترمذی، تحقیق عزّت عبید الدعاس، بیروت، دار الترمذی، 1405ه.ق.
  30. صحیح البخاری، محمد بن‌اسماعیل بخاری، تحقیق مصطفی الدیب البغا، بیروت، الیمامة.
  31. الطبقات الکبرى، ابن­سعد، تحقیق محمد بن‌صامل السلّمی، طائف، مکتبة الصدیه.ق.
  32. عیون أخبار الرضا، صدوق، محمد بن‌علی بن‌بابویه قمی، تحقیق سیّد مهدی لاجوردی، تهران، انتشارات جهان.
  33. قرب الإسناد، حمیری، عبداللّه بن‌جعفر، قم، مؤسّسة آل البیت لإحیاء التراث، 1413 ه.ق.
  34. الکافی، کلینی، محمد بن‌یعقوب، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتاب، چاپ سوم.
  35. کتاب من لایحضره الفقیه، صدوق، محمد بن‌علی بن‌بابویه قمی، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، مؤسّسة النشر الإسلامی، 1404ه.ق.
  36. کنز العمّال فی سنن الأقوال و الأفعال، متقّی هندی، علی بن‌حسام الدین، تصحیح بکری الحیّانی و صفوة السقا و حسن رزوق، بیروت، مکتبة التراث الإسلامی، ح27871).
  37. لغت‌نامه‌ دهخدا، علی‌اکبر دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، 1373ه.ش.
  38. مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، نوری، حسین، بیروت، مؤسّسة آل البیت لإحیاء التراث، 1408ه.ق، چاپ دوم.
  39. مسند ابن حنبل، احمد بن‌حنبل، عبداللّه محمد الدرویش، بیروت، دار الفکر.
  40. مسند أبی­یعلى، موصلی، ابویعلی، تحقیق إرشاد الحق الأثری و سلیم أسد، بیروت، دار الثقافة العربیّة، 1412ه.ق.
  41. معانی الأخبار، صدوق، محمد بن‌علی بابویه قمی، تحقیق علی­اکبر غفاری، قم، مؤسّسة النشر الإسلامی، 1361ه.ش.
  42. المعجم الأوسط، طبرانی، سلیمان بن‌احمد، تحقیق طارق بن‌عوض اللّه و عبدالمحسن بن‌ابراهیم، قاهره، دار الحرمین، 1415ه.ق.
  43. المعجم الوسیط، ابراهیم امین و عبدالحلیم منتصر، تهران، مکتب نشر الثقافة الإسلامیّة، 1408ه.ق.
  44. مکارم الأخلاق، ابن ابی الدنیا، تحقیق محمد عبدالقادر احمد عطا، بیروت، دار الکتب العلمیّة، 1409ه.ق.
  45. المناقب، موفّق بن‌احمد خوارزمی، تحقیق مالک محمودی، قم، مؤسّسة النشر الإسلامی، 1414ه.ق.