عوامل موفقیت نهج‌البلاغه در جذب اهل سنت

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

چکیده

از زمان حیات علی علیه السلام تا امروز افراد زیادی از مذاهب مختلف جذب ایشان و سخنان دلنشین وی شده‌اند و در آثار خود به بهانه‌های مختلف از سخنان علی علیه السلام بهره‌ می‌بردند و یا مجموعه‌ای واحد در سخنان وی نگاشته‌اند. علمای شیعه و اهل سنت قبل و بعد از نهج‌البلاغه تألیفاتی چند در سخنان علی علیه السلام داشته‌اند؛ اما رویکردی که به نهج‌البلاغه در میان شیعه و اهل سنت دیده شده نسبت به هیچ کتاب دیگری مشاهده نشده است. چه عاملی سبب شده است در حالی که بسیاری از این‌ آثار به دست ما نرسیده است و یا متأسفانه به صورت نسخه خطی مانده است، نهج‌البلاغه این چنین مورد توجه خاص مسلمانان چه شیعه و چه سنی قرار گیرد؟ از جمله امتیازاتی که نهج‌البلاغه را میان کتب حدیثی دیگر برجسته کرده و علمای اهل سنت را به سوی آن کشانده است، معیار بلاغت در گزینش سید رضی، ساختار نهج‌البلاغه، موضوعات متنوع و جامع در آن، شخصیت فرامذهبی سید رضی و مقبولیت وی در میان اهل سنت است. از طرفی تألیف و انتشار نهج‌البلاغه در دورۀ تعامل شیعیان و اهل تسنن تأثیر بسزایی در انتشار اولیه آن در میان اهل سنت داشته است.

کلیدواژه‌ها


  1. الاعلام قاموس تراجم الاشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، الزرکلی، خیرالدین، دار العلم للملایین، الطبعة: الخامسة عشر، 2002م.
  2. احیاگر بلاغت عربی (مروری بر زندگی و آثار سید رضی)، جعفری، محمدمهدی، تهران، همشهری، 1388ه‍ ‍.ش.
  3. آشنایی با کتابخانه آیة الله العظمی مرعشی نجفی، مرعشی، محمود، آینه پژوهش، شماره1، خرداد و تیر 1369ه‍ ‍.ش.
  4. امام علیدر آینه قلم، کارنامه منابع درباره امیرمؤمنان، خانه پژوهش قم، قم: مؤسسه اطلاع­رسانی مرجع، 1383ه‍ ‍.ش.
  5. امیرالمؤمنینو نهج‌البلاغه، عطاردی قوچانی، عزیزالله، مشهد، عطارد، 1379ه‍ ‍.ش.
  6. تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن دهم هجری، جعفریان، رسول، انصاریان، 1375ه‍ ‍.ش، چاپ اول.
  7. تذکرة الخواص، ابن جوزی، یوسف بن‌قزاوغلی، بیروت، لبنان، موسسه اهل­البیت، ۱۴۰۱ه‍ .ق.
  8. چشمه خورشید، آشنایی با نهج‌البلاغه، دلشاد تهرانی، مصطفی، تهران، دریا، 1389ه‍ ‍.ش.
  9. در پیرامون نهج‌البلاغه، شهرستانی، سید هبة­الدین، ترجمه: میرزاده اهری، قم، دفتر انتشارات اسلامی؛ وابسته به جامعه مدرسین قم، چاپ پنجم 1375ه‍ ‍.ش.
  10. دستنویس­های به دست آمده نهج‌البلاغه تا پایان سده دهم هجرت، طباطبایی، عبدالعزیز، تهران، بنیاد نهج‌البلاغه.
  11. دیوان نقابت، پژوهشی درباره پیدایش و گسترش اولیه تشکیلات سرپرستی سادات، خالقی، محمدهادی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1387ه‍ ‍.ش.
  12. شرح نهج‌البلاغه، ابن میثم بحرانی، کمال‌الدین میثم بن‌علی، تهران، مؤسسة النصر، 1300ه‍ ‍.ش.
  13. شرح نهج‌البلاغه، عبده، محمد، حققه محمد محی‌الدین عبدالحمید، بی جا، مطبعة الاستقامه، بی­تا.
  14. علمای خراسان و نهج‌البلاغه، عطاردی قوچانی، عزیز الله، مشهد، عطارد، 1373ه‍ ‍.ش.
  15. کلمات قصار امام علیدر نثر اللالی، حافظیان بابلی، ابوالفضل، پژوهش‌های نهج‌البلاغه، پائیز 1380 ه‍ ‍.ش، شماره 1.
  16. گردآورندگان سخنان علی از آغاز تا غررالحکم با نگاهی‌ به‌ شرح‌ آقا جمال‌ خوانساری، مهدوی راد، محمدعلی، آینه پژوهش، شماره 55 و 56، فروردین و تیر 1378ه‍ ‍.ش.
  17. مروج الذهب و معادن الجواهر، المسعودی، ابی­الحسن علی بن‌الحسین، شرحه عبدالامیرعلی مهنا، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۱ه‍ .ق.
  18. مصادر النهج‌البلاغه و اسانیده، الحسینی الخطیب، عبدالزهراء، بیروت، دارالاضواء1405ه‍.ق.
  19. نقش نهج‌البلاغه در فقه اسلامی، مکارم شیرازی، ناصر.
  20. نهج‌البلاغه چرا اینهمه جاذبه دارد؟!، مکارم شیرازی، ناصر، تهران، بنیاد نهج‌البلاغه، 1379ه‍ ‍.ش.
  21. نهج‌البلاغه، الشریف الرضی، تعلیق صبحی صالح، قم: انوار الهدی، 1421ه‍ .ق.