1
کارشناس ارشد علوم و معارف نهج البلاغه، دانشگاه قرآن و حدیث قم
2
استادیار جامعه المصطفی العالمیه
چکیده
مناقب‌نگاری حضرت علی7 در بین همه مذاهب اهل‌سنت رایج بوده و علمای مذاهب چهارگانه نسبت به این امر اهتمام دارند. با جستجو در منابع و تحلیل اجمالی از منقبتنگاری امیرالمؤمنین7 در بین علمای مذهب شافعی و بررسی سیر تطور آن در طول تاریخ، مشاهده می‌شود که از قرن سوم تا دوره معاصر، آثار علمای شافعی جزء بیشترین و با ارزش‌ترین مصنفات تدوین‌شده در عرصه مناقب‌نگاری علی7 میباشد که با روشهای متنوع در شکل نگارش، محتوای نگارش و گونه نگارشی توسط علمای این مذهب به رشته تحریر درآمده است. با توجه به عدم بهره‌گیری مناسب علمای شافعی از مکتب اهل‌بیت: این آثار دچار آسیبهایی از قبیل عدم‌جامعیت، نقل ناقص و متناقض مناقب حضرت شدهاند.
ابن‌ابی‌الحدید، عِزّالدین ابوحامد عبدالحمید بن هبةالله. (1378ق). شرح نهج البلاغة، تحقیق: محمدابوالفضل ابراهیم، دار إحیاء الکتب العربیة؛
ابن‌اثیر جزری، علی بن‌محمد. (1409ق). اسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت: دار الفکر؛
ابن‌أثیر، أبوالحسن علی بن‌أبی‌الکرم. (1399ق). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر؛
ابن‌جزری، شمس‌الدین محمد بن‌محمد. (بیتا). أسنی المطالب فی مناقب سیدنا علی بن‌ابی‌طالب کرم الله وجهه، تحقیق: محمدهادی امینی، اصفهان: مکتبة الإمام أمیر المؤمنین علی 7 العامة؛
ابن‌جوزی، ابوالفرج. (1409ق). مناقب الإمام أحمد بن حنبل، تحقیق: عبدالله بن‌عبدالمحسن ترکی، قاهره، دار هجر، چاپ دوم؛
ابن‌حجر عسقلانی. (1390ق). لسان المیزان، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم؛
ابن‌حجر عسقلانی. (1406ق). تقریب التهذیب، تحقیق: محمد عوامة، سوریه: دار الرشید؛
ابن‌حجر عسقلانی. (بیتا). تهذیب التهذیب، بیروت: دار صادر؛
ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن‌علی. (1415ق). الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق:علی‌محمد معوض و دیگران، بیروت: دار الکتب العلمیه؛
ابن‌حجر هیثمی، أحمد بن‌محمد. (1417ق). الصواعق المحرقة علی أهل الرفض والضلال والزندقة، تحقیق: عبدالرحمن بن‌عبدالله ترکی و دیگران، لبنان: مؤسسة الرسالة؛
ابن‌طلحه نصیبی، محمد بن‌طلحه. (1999م). مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول، تحقیق: عبدالعزیز طباطبایی، بیروت: مؤسسه البلاغ؛
ابن‌عبدالبر، یوسف بن‌عبدالله. (1412م). الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: علی‌محمد بجاوی، بیروت: دار الجیل؛
ابن‌عساکر، أبوالقاسم علی بن‌الحسن. (1415ق). تاریخ مدینة دمشق و ذکر فضلها وتسمیة من حلها من الأماثل أو اجتاز بنواحیها من واردیها وأهلها، تحقیق: محب‌الدین أبی‌سعید عمر بن‌غرامة العمری، بیروت: دار الفکر؛
ابن‌کثیر، عمادالدین اسماعیل بن‌عمر. (1408ق). البدایة و النهایة، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار الإحیاء التراث العربی؛
ابن‌مردویه اصفهانی، احمد بن‌موسی. (1380ش). مناقب علی بن‌ابی‌طالب7 و ما نزل من القرآن فی علی7، تحقیق: عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، قم: دارالحدیث؛
ابن‌مغازلی، ابوالحسن. (1356ش). مناقب الامام علی بن‌ابی‌طالب 7، ترجمه: محمدجواد مرعشی نجفی، قم: انتشارات کتابخانه حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی؛
ابونعیم اصفهانی، احمد بن‌عبدالله. (1416ق). حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، لبنان: دارالفکر؛
احمد بن‌حنبل، أبوعبدالله الشیبانی. (1403ق). فضائل الصحابة، تحقیق: وصی‌الله محمدعباس، بیروت: مؤسسة الرسالة؛
اصغرپور، حسن. (1386ش). «درآمدی بر مناقب‌نگاری اهل‌بیت: از آغاز تا پایان قرن سوم»، مجله علوم حدیث، شماره 46ـ45، صص298 ـ 265؛
أصفهانی، ابونعیم أحمد بن‌عبدالله. (1419ق). معرفة الصحابة، تحقیق: عادل بن‌یوسف العزازی، الریاض: دار الوطن للنشر؛
امین قلعجی، عبدالمعطی. (1362ش). مناقب علی و الحسنین و امها فاطمة الزهراء :، انتخاب و ترجمه: صادق آئینهوند، تهران: امیرکبیر؛
امین قلعجی، عبدالمعطی. (1391ش). مناقب علی و الحسنین و امها فاطمة الزهراء : (فضائل عترت محمد6 در احادیث اهل‌سنت)، ترجمه: عباس اشرفی، تهران: بین الملل؛
امین قلعجی، عبدالمعطی. (1399ق). مناقب علی و الحسنین و امها فاطمة الزهراء :، سوریه، حلب: دار الوعی؛
اورامی، شاهرخ، و دیگران. (1379ش). تولای علی7 در ادب و فرهنگ شعراء و عرفای کرد اهل‌سنت، سنندج: ستاد سال امیرالمؤمنین امام علی7؛
باعونی دمشقی، محمد بن‌احمد. (1415ق). جواهر المطالب فی مناقب الإمام علی بن أبی‌طالب7، تحقیق: محمدباقر محمودی، ایران، قم: مجمع احیاء الثقافه الاسلامیه؛
باقوری، احمدحسن. (بیتا). علی7 امام الائمة، قاهره: مکتبة مصر؛
بسّام، علی. (١٩٨٨م). الإمام القائد، بیروت: دار النفائس؛
بشّار عوّاد، معروف. (1431ق). علی7 و الخلفا، قاهره: مکتبة الامام البخاری؛
ثعلبی، احمد بن‌محمد. (2002م). الکشف و البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: ابومحمد ابن‌عاشور، بیروت: دار احیاء التراث العربی؛
حاکم نیشابوری، ابوعبدالله محمد بن‌عبدالله. (1429ق). المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: شیخ عبدالرزاق المهدی، بیروت: دارالکتب العربیة، چاپ دوم؛
حبشی الحفناوی، فتح الله. (1409ق). مِن وصایا علی7 للأطفال و الفتیان ، مصر، اسکندریه: موسسة المکتب الجامعی الحدیث؛
حسین، طه. (1340ش). علی و بنوه :، ترجمه: محمدعلی خلیلی، تهران: انتشارات گوتنبرگ، چاپ سوم؛
حسینی شافعی ایجی، احمد بن‌جلال‌الدین. (2007م). فضائل الثقلین من کتاب توضیح الدلائل علی ترجیح الفضائل، تحقیق: حسین حسنی بیرجندی، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب؛
طبرانی، سلیمان بن‌احمد. (1415ق). المعجم الاوسط، تحقیق: طارق بن‌عوض الله و دیگران، قاهره: دار الحرمین؛
طبری، محب الدین احمد بن‌عبدالله. (1356ق). ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، قاهره: مکتبة القدسی؛
طبری، محب الدین احمد بن‌عبدالله. (1424ق). الریاض النضرة فی مناقب العشرة، بیروت: دار الکتب العلمیه، چاپ دوم؛
طبری، ابن‌جریر. (1387ق). تاریخ الرسل و الملوک (تاریخ طبری)، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دارالمعارف، چاپ دوم؛
عبادة الغماری المغربی، أبوالیسر عبدالعزیز. (1419ق). «الإفادة بطرق حدیث النظر إلی علی»، تحقیق: حسن حسینی، مجله علوم حدیث، شماره سوم، صص 305 ـ 239؛
عبدالمقصود، عبدالفتاح. (1351ش). امام علی بن أبی طالب تاریخ تحلیلی نیم قرن اول اسلام، ترجمه: سید محمود طالقانی و دیگران، تهران: شرکت سهامی انتشار؛
عرفة، محمدسلیم. (1427ق). إفادات من ملفّات التاریخ، ایران: مرکز الأبحاث العقائدیة، مطبعة ستاره؛
عقاد، عباس محمود. (بیتا). عبقریة الامام علی7، ترجمه: سیدجعفر غضبان، تهران: انتشارات مجله ماه نو؛
غماری الحسنی، احمدبن محمد بن صدیق. (2009م). فتح الملک العلی بصحة حدیث باب مدینة العلم، مصر: مکتبة القاهره، چاپ دوم؛
الغماری، أبوالفیض أحمد بن‌الصدیق. (2009م). علی بن‌ابی‌طالب7 امام العارفین، او البرهان الجلیّ فی تحقیق انتساب الصوفیه الی علی7، مصر: مکتبة القاهره، چاپ دوم؛
فاروقی، فؤاد. (1362ش). بیست و پنج سال سکوت علی7، تهران: مؤسسه مطبوعات عطایی؛
فوزی، رفعت. (1406ق). صحیفة علی بن‌أبی‌طالب7 عن رسول‌الله6، قاهره: انتشارات دار السلام؛
کنجی، محمد بن‌یوسف. (بیتا). کفایة الطالب فی مناقب علی بن‌ابی‌طالب7، تحقیق: محمدهادی امینی، بی‌جا؛
محمدخالد، خالد. (1421ق). رجال حول الرسول6، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر؛
مزّی، جمال الدین یوسف بن‌عبدالرحمان. (1400ق). تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، تحقیق: معروف بشار عواد، بیروت: مؤسسة الرساله؛
نسائی، احمد بن‌شعیب، ابوعبدالرحمان. (1393ش). خصائص امیرالمؤمنین علی7 (ویژگی‌های امام علی7)، ترجمه: فتح الله نجارزادگان، قم: بوستان کتاب، چاپ سوم؛
هاشمی، محمدطاهر. (1389ش). مناقب اهل‌بیت: از دیدگاه اهل‌سنت، به اهتمام: سید ناصر حسینی میبدی، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ سوم؛
هیثمی، نورالدین علی بن‌ابی‌بکر. (1967م). مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت: دارالکتب، چاپ دوم؛
)