نگرش ملاصدرا بر احادیث «الامر بین الامرین» با نظر به شرح اصول کافی

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه دانشگاه شاهد

2 استادیار گروه قرآن و حدیث دانشگاه شاهد

چکیده

از اختصاصات شیعه اعتقاد به «الامر بین الامرین» در بحث جبر و اختیار است. در احادیث شیعی ابتدا به بطلان نظریه جبر و تفویض پرداخته می‌شود و سپس به درستی «الامر بین الامرین» برهانی می گردد. ملاصدرا با تبیین و تفسیر این‌گونه احادیث به بیان منافات نداشتن تعلق علم الهی به افعال انسانی با اختیاری بودن آن‌ها، منتسب نبودن بی واسطه شرور و نقائص به خداوند و ناسازگاری آن با حکمت و عدالت او به ابطال نظریه جبر می پردازد. از جهت دیگر صدرالمتألهین نادرستی نظریه تفویض را نیز از جهت لزوم شریک داشتن خداوند در افعال خویش، منافات داشتن با سلطنت و احاطه قیومی اثبات می‌کند. با توجه به تببین حکمت متعالیه از «الامر بین الامرین»انسانی موجودی دارای اختیار می باشد، ولی در اختیار داشتن خویش اختیاری ندارد و مضطر در آن است. از این جهت چنین دیدگاهی لطفی از جانب خداوند به انسان‌ها بوده و تفاوت بسیاری با نظریه جبر و تفویض دارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم
  2. ابن بابویه، محمد بن على. (1398ق). التوحید (للصدوق)، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ اول؛
  3. ___. (1424ق). عیون أخبار الرضا7، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ سوم؛
  4. ابن شهرآشوب. (1328ش) متشابه القرآن ومختلفه، بی جا؛
  5. ابن طاووس، على بن موسى. (1400ق). الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، قم: خیام، چاپ اول؛
  6. ابن قتیبه دینوری. (بی تا). الإمامة والسیاسة، تحقیق: طه محمد الزینی، دمشق: مؤسسة الحلبی وشرکاه للنشر والتوزیع؛
  7. ابن ندیم، محمد بن اسحاق. (1346ش). الفهرست، مترجم: محمد رضا تجدد ، تهران: چاپخانه بانک بازرگانی ایران؛
  8. ابن‌ماجه قزوینی. محمّد بن یزید. (بی­تا). السنن، تحقیق: محمّد فؤاد عبدالباقی، بیروت: دار الفکر؛
  9. ابوداود سجستانی. (1410ق). السنن، تحقیق: سعید محمد اللحام، بیروت: دارالفکر؛
  10. حسن زاده آملى، حسن. (1379ش). شرح المنظومة،‏ تهران: ناب؛
  11. سبحانی، جعفر. (1408ق). بحوث فی الملل والنحل، قم: مرکز مدیریت حوزۀ علمیه قم؛
  12. شریف مرتضی. (1405ق).  رسائل شریف المرتضی، گردآوری: احمد حسینی و دیگران، قم: دارالقرآن الکریم؛
  13. شریف الرضى، محمد بن حسین. (1379ش). نهج‌البلاغه، ترجمه و شرح: علی نقی فیض الاسلام، تهران: مؤسسه چاپ و نشر تألیفات فیض الإسلام، چاپ پنجم؛
  14. شهرستانی، عبدالکریم. (1413ق). الملل والنحل، تحقیق: أحمد فهمی محمّد، بیروت: دار الکتب العلمیة؛
  15.  صدر الدین شیرازى، محمد بن ابراهیم. (1383ش). شرح أصول الکافی،‏ مصحح: محمد خواجوى، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى‏،چاپ اول‏؛
  16. صدرالمتألهین. (1981).  الحکمةالمتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة،‏ بیروت: داراحیاء التراث‏؛
  17. طباطبایی، محمّدحسین. (1417ق). المیزان فى تفسیرالقرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم؛
  18. فخر رازى، محمد بن عمر. (1407ق). المطالب العالیه من العلم الإلهی، تصحیح: سقا احمد حجازی، بیروت: دار الکتاب العربی؛
  19. ___. (1420ق). التفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث العربی؛
  20. کلینى، محمّد بن یعقوب بن اسحاق. (1407ق). الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم؛
  21. مجلسى، محمّدباقر بن محمّدتقى. (1403ق). بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم؛
  22. مطهری، مرتضی. (۱۳۷۷ش). مجموعه آثار، قم: صدرا؛
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
دوره 10، شماره 19 - شماره پیاپی 19
اردیبهشت 1394
صفحه 92-110

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار