اخلاق پزشک در مواجهه با بیمار از منظر آموزه های دینی

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه شاهد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد

چکیده

بی‏گمان علم دین و علم طب، نقش سترگی در قوام و دوام جامعه به دوش دارند؛ چه این که وظیفه علم دین سلامت روح انسان است و وظیفه علم طب سلامت جسم انسان (همان مرکب). بنا بر این، صاحبان هر دو علم نقشی بی‏‏بدیل در جامعه ایفا می‏‏کنند. از این روی، همان گونه که اولیای دین اخلاق‏مدارترین افراد جامعه بودند، گزافه‏گویی نیست اگر گفته شود که سزا است طبیبان نیز بیش از دیگر پیشه‏‏ور‏‏‏ان، به آراستگی اخلاقی درآیند؛ چه این که یکی با بیماران روحی مواجه است‏‏ و دیگری با بیماران جسمی. با بهره‏گیری‏‏‏ از آموزه‏ها‏‏ی دینی می‏‏توان در یک تقسیم‏بندی ‏‏‏کلی، اخلاقیات پزشک را در مواجهه با بیمار به دو دسته تقسیم کرد: نخست، وظیفه پزشک در مقابل بیمار و دیگر، وظیفه پزشک در درمان بیمار. ذیل عنوان نخست، هفت وظیفه اخلاقی می‏‏توان به دست داد و تحت عنوان دوم نیز هفت وظیفه اخلاقی قابل شناسایی است. 

کلیدواژه‌ها


–          قرآن کریم (1415ق). ترجمه: محمد مهدی‏‏ فولادوند، تهران: دار القرآن الکریم.
–          آمدی، عبدالواحد بن محمد تمیمی. (1410ق). غررالحکم و دررالکلم، قم: دار الکتاب الاسلامی.
–       ابن ابی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله.‏ (1404ق). شرح نهج البلاغه، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی.
–          ابنا بسطام، عبد الله و حسین. ‏ (1411ق). طبّ الأئمة (ع)‏، قم: دار الشریف الرضی.
–          ابن حجر. (1415ق). الإصابة، بیروت: دار الکتب العلمیه.
–          ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی‏‏‏. (1385ق). دعائم الإسلام‏؛ قم: مؤسسة آل البیت (ع)‏.
–       ابن فارس، أحمد بن فارس. (1404ق). معجم المقاییس اللغة، محقق: عبد السلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی‏.‏
–          ابن ماجة، محمد بن یزید قزوینی. (بی‌تا)، السنن، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت: دار الفکر.
–          ابن منظور. (1405ق). لسان العرب؛ قم: نشر ادب حوزه.
–          جوادی آملی، عبدالله. (1378ش). تسنیم، قم: اسراء.
–          جوادی آملی، عبدالله. (بی‌تا). شمس الوحی تبریزی، قم: اسراء.
–          حمیری‏‏، عبد الله بن جعفر. (1413ق‏). قرب الإسناد، قم: مؤسسة آل البیت (ع)‏.
–          رازی‏‏، محمد بن حسین.‏ (بی‌تا). نزهة الکرام و بستان العوام‏، تهران‏: کتابخانه مرکزی‏‏ و ادبیات دانشگاه تهران‏.
–          راغب اصفهانی‏‏، حسین بن محمد. (بی‌تا). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن‏، تهران‏: مرتضوی.‏
–       زبیدی، محمد مرتضی.‏‏ (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، محقق: علی‏‏ هلالی‏‏ و علی‏‏ سیری‏‏، ‏بیروت: دار الفکر.‏
–          شهیدی، جعفر. (1378ش). ترجمه نهج البلاغه، تهران: شرکت انتشارات علمی‏‏ و فرهنگی‏‏‏.
–          حر عاملی‏‏، محمد بن حسن.‏ (1409ق). وسائل الشیعه، قم: مؤسسة آل البیت (ع)‏.
–          صدوق، محمد بن علی.‏‏‏ (1385ش). علل الشرائع‏، قم: کتاب فروشی‏‏ داوری‏‏‏.
–       صدوق، محمد بن علی.‏‏‏ (1413ق‏). من لا یحضره الفقیه‏، قم: دفتر انتشارات اسلامی‏‏ وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.‏
–          طبرسی‏‏، علی‏‏ بن حسن‏. (1385ق). مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، نجف: المکتبة الحیدریة.
–          طبرسی‏‏، حسن بن فضل.‏ (1412ق). ‏ مکارم الأخلاق، قم: الشریف الرضی‏‏.
–          طریحی، فخر الدین بن محمد. (1375ش). مجمع البحرین، ‏تهران: ‏مرتضوی‏‏‏.
–          طوسی‏‏، محمد بن حسن‏. (1407ق). تهذیب الأحکام، ‏تهران: ‏دار الکتب الإسلامیه‏.
–          کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق‏ (1407ق). الکافی‏، تهران‏: دار الکتب الإسلامیة.
–          لاریجانی، باقر. (1383ش). پزشک و ملاحظات اخلاقی، تهران: برای فردا، چاپ اول.
–          متقی هندی. (1409ق). کنز العمال، بیروت: مؤسسة الرساله.
–       مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی.‏‏‏ (1403ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
–          محمدی ری شهری، محمد. (1383ش). دانش نامه احادیث پزشکی، قم: سازمان چاپ و نشر دار الحدیث.
–          پهلوان،خادمی. (1389ش). «اخلاق پزشکی در اسلام»، فصلنامه پژوهش‏ها‏‏ی نهج البلاغه