جوامع روایی فریقین و گزاره نقصان ایمان زنان (گونه ها، مصادر و اسناد)

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسندگان

1 کارشناس ارشد علوم و معارف نهج البلاغه دانشگاه قرآن و حدیث

2 عضو هیات علمی دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

کاستی ایمان زنان گزاره ای است که در خطبه 80 نهج البلاغه و برخی دیگر از روایات اسلامی آمده و از دیر باز با چالش ها و ابهامات فراوانی همراه بوده است. بدیهی است که خاستگاه این نگره را باید در متون روایی فریقین رد یابی کرد. این گزاره روایی زمانی اعتبار لازم برای تحلیل و استناد در آموزه های دینی را پیدا می کند که از حیث اسناد و مصادر شرایط اعتبار را داشته باشد. از این رو، این مقاله کوشیده است تا علاوه بر گونه شناسی روایات کاستی ایمان زنان، به اعتبار سنجی سندی و مصدری آنها بپردازد که در نهایت اعتبار نسبی اسناد و مصادر آن مورد تایید قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم، ترجمه: آیت الله مکارم شیرازی؛
ابن خزیمه. (بی‌تا). صحیح ابن خزیمه، بیروت: المکتبه الاسلامی، اول؛
ابن غضایری، احمد بن حسین. (1422ق). الضعفاء، قم: دار الحدیث، اول؛
ابو زهو، محمد بن محمد. (1404ق). الحدیث و المحدثون، بیروت: دار الکتاب العربی، دوم؛
احمد بن حنبل. (بی‌تا). مسند احمد، بیروت: دار صادر؛
ابن تیمیه. (بی‌تا). منهاج السنة النبویه، بیروت: المکتبة العلمیه؛
بحرانی، هاشم. (1419ق). البرهان فی تفسیر القران، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی، پنجم؛
بخاری، محمد بن اسماعیل. (1401ق). صحیح البخاری، بیروت: دار الفکر، سوم؛
بستی سجستانی، محمد بن حبان. (1414ق). صحیح ابن حبان، بیروت: موسسة الرساله، چهارم؛
بروجردی، حسین. (1386 ش). جامع الاحادیث الشیعه، تهران: فرهنگ سبز، اول؛
بیهقی، احمد بن حسین. (1410ق). معرفة السنن و الاثار، بیروت: دار کتب العلمیه، دوم؛
تجلیل تبریزی، ابوطالب. (1363ش). معجم الثقات، قم: نشر اسلامی، دوم؛
تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع). (1409ق). قم: مدرسه الامام المهدی (عج)، اول؛
حجت، هادی. (1386ش). جوامع حدیثی شیعه، تهران: سمت، اول؛
حر عاملی، محمد بن حسن. (1414ق). وسائل الشیعه، قم: موسسة آل البیت لاحیاء التراث، اول؛
خمینی، روح الله. (1425ق). کتاب البیع، قم: چاپ و نشر آثار امام خمینی، اول؛
خولی، محمد عبد العزیز. (1986م). تاریخ فنون الحدیث، بیروت: دار القلم، اول؛
ذهبی، شمس الدین. (1374ق). تذکرة الحفاظ، بیروت: دارالکتب العلمیه، اول؛
سبط ابن جوزی.، (بی‌تا). تذکرة الخواص من الامة فی ذکر خصائص الائمه، بی جا: مرکز الطباعة و النشر للمجمع العالمی لاهل البیت؛
سید بن طاووس، علی بن موسی. (1375ش). کشف المحجة لثمرة المهجة، قم: بوستان کتاب، اول؛
سید رضی، محمد بن حسین. (1406ق). خصائص الائمه، تحقیق: محمد هادی امینی، مشهد: آستان قدس رضوی، دوم؛
------------------- (1412ق). نهج البلاغه، تحقیق و شرح: محمد عبده، بیروت: دار المعرفه، سوم؛
سید مرتضی، علی بن الحسین. (1405ق). رسائل المرتضی، قم: دار القرآن الکریم، اول؛
صدوق، محمد بن علی. (1404ق) من لا یحضره الفقیه، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم: نشر اسلامی، اول؛
طبرسی، حسن بن فضل. (1385ش). مکارم الاخلاق، قم: دفتر نشر نوید اسلام، اول؛
طبری آملی کبیر، محمد بن جریر بن رستم. (1415ق). المسترشد فی امامة علی بن ابی طالب (ع)، قم: کوشان‌پور،
طوسی، محمد بن حسن. (1426ق). تهذیب الاحکام، بیروت: موسسة الاعلمی للمطبوعات، دوم؛
---------------- (بی‌تا). فهرس رجال اختیار معرفه الرجال للکشی، قم: منشورات الشریف الرضی، اول؛
عجاج الخطیب، محمد. (1417ق). اصول الحدیث علومه و مصطلحه، بیروت: دار الفکر، اول؛
عتر، نورالدین. (1412ق). منهج النقد فی علوم الحدیث، بیروت: دار الفکر المعاصر، اول؛
عسقلانی، احمد بن حجر. (1995م). الاصابة فی تمییز الصحابه، بیروت: المکتبة العلمیه، اول؛
----------------- (1414ق). اطراف مسند الامام احمد بن حنبل، بیروت: دار ابن کثیر، اول؛
علوی مهر، حسین. (1384ش). آشنایی با تاریخ تفسیر و مفسران، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی، دوم؛
عمری، اکرم ضیاء. (1395ق). بحوث فی تاریخ السنة المشرفه، بیروت: موسسة الرساله، اول؛
علی بن بلبلان. (1993م). صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبلان، فارسی، بیروت: موسسة الرساله، اول؛
کلینی، محمد بن یعقوب. (1363ش). الکافی، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران: دار الکتاب الاسلامیه، دوم؛
لیثی واسطی، علی بن محمد. (1376ش). عیون الحکم و المواعظ، قم: دار الحدیث، اول؛
مامقانی، عبد الله. (1411ق). مقباس الهدایة فی علم الدرایه، تحقیق: شیخ محمد رضا مامقانی، بیروت: موسسة آل البیت (ع) لاحیاء التراث، اول؛
مبارکفوری، عبد السلام. (1422ق). سیرة الامام البخاری، مکة المکرمه: دار عالم الفوائد، دوم؛
مجلسی، محمد باقر. (1403ق). بحار الانوار، تحقیق: محمد باقر بهبودی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، اول؛
-------------- (1364ش). ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی، سوم؛
مجلسی، محمد تقی. (1406ق). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، قم: موسسه کوشان‌بور، اول؛
محدث نوری، میرزا حسین. (1408ق). مستدرک الوسائل، بیروت: موسسه آل البیت لاحیاء التراث، اول؛
معارف، مجید. (1384ش). تاریخ عمومی حدیث، تهران: کویر، سوم؛
---------- (1390ش). جوامع حدیثی اهل سنت، تهران: سمت، دوم؛
موصلی، ابی یعلی. (بی‌تا). مسند ابی یعلی، تحقیق حسین سلیم اسد، دمشق: دار المأمون، اول؛
نجاشی، احمد بن علی بن احمد. (1408ق). رجال النجاشی، تحقیق: محمد جواد نائینی، بیروت: دار الاضواء، اول؛
نووی، یحیی ابن شرف الدین. (1409ق). صحیح مسلم بشرح النووی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، اول؛
مقالات
شبیری زنجانی، سید موسی. (شهریور1387). «اعتبارسنجی روایت کافی»، کتاب ماه دین، ش130ـ 131؛
هاشمی، سیده فاطمه. (1387ش). بررسی صحت و اعتبار روایات تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع)، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی. ‏