بررسی نسبت میان عقل و وحی در معرفت خداوند از منظر روایات اهل‌بیت (علیهم السلام)

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای قرآن و حدیث دانشگاه آزاد واحد اصفهان

2 عضو هیات علمی دانشگاه معارف قرآن و عترت(ع)

چکیده

نسبت بین عقل و وحی و یا به تعبیر دیگر کارکردهای متقابل عقل و وحی به‌ویژه در حوزۀ معرفت خداوند از مشخصه‌ها و نتایج بحث «عقل و وحی» است. این بحث از سده­های نخستین اسلامی در قالب های مختلفی مورد توجه اندیشمندان مسلمان بوده است. در این پژوهش، ابتدا موضوع حجیت و اعتبار عقل در حوزۀ معرفت خداوند و محدودیت و نیاز آن بر اساس روایات بررسی می­شود. آن­گاه کارکردهای عقل و وحی و نسبت میان آن دو با تکیه بر معرفت خاصی که روایات اهل‌بیت (علیهم السلام) در این حوزه در اختیار می گذارند، تبیین می‌گردد. 

کلیدواژه‌ها


منابع
کتاب­ها:
ـ ابن ابی جمهور، محمد بن زین الدین. (1405ق). عوالی اللئالی العزیزیه، به تحقیق عراقی، قم: دار سید الشهداء للنشر، چاپ اول؛
ـ ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1376). الأمالی، تهران: کتابچی، چاپ ششم؛
ـ _____. (1398ق). التوحید، به تحقیق حسینی، قم: جامعه مدرسین، چاپ اول؛
ـ _____. (1385). علل الشرائع، قم: کتاب فروشی داوری، چاپ اول؛
ـ _____. (1378ق). عیون اخبار الرضا علیه السلام، به تحقیق لاجوردی، تهران: نشر جهان، چاپ اول؛
ـ _____. (1403ق). معانی الاخبار، به تحقیق غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول؛
ـ ابن شعبه حرانی، حسن بن علی. (1404ق). تحف العقول عن آل الرسول (ص)، به تحقیق غفاری ، قم: جامعه مدرسین، چاپ دوم؛
- ابن فارس، احمد. (1404ق). معجم مقاییس اللغه، به تحقیق هارون ، قم: مکتب الاعلام الاسلامی‏، چاپ اول؛
ـ برقی، احمد بن خالد. (1371ق). المحاسن، به تحقیق محدث، قم: دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم؛
ـ تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد. (1410ق). غرر الحکم و درر الکلم، به تحقیق رجائی ، قم: دار الکتاب الاسلامی، چاپ دوم؛
ـ دیلمی، حسن بن محمد. (1412ق). ارشاد القلوب الی الصواب، قم: الشریف الرضی، چاپ اول؛
ـ راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات الفاظ القرآن، به تحقیق داودی ، بیروت: دارالقلم، چاپ اول؛
ـ شریف الرضی، محمد بن حسین. (1414ق). نهج البلاغه، به تحقیق صبحی صالح ، قم: هجرت، چاپ اول؛
ـ صفار، محمد بن حسن. (1404ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد(ص)، به تحقیق کوچه باغی ، قم: مکتبة آیة الله المرعشی، چاپ دوم؛
ـ طبرسی، احمد بن علی. (1403ق). الاحتجاج علی أهل اللجاج، به تحقیق خرسان ، مشهد: نشر مرتضی، چاپ اول؛
ـ طوسی، محمد بن الحسن. (1414ق). الأمالی، به تحقیق مؤسسة البعثة ، قم: دارالثقافه، چاپ اول؛
ـ عیاشی، محمد بن مسعود. (1380ق). تفسیر العیاشی، به تحقیق رسولی محلاتی، تهران: المطبعة العلمیة، چاپ اول؛
ـ کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی، به تحقیق غفارى و آخوندى ، تهران: دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم؛
ـ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. (1403ق). بحار الانوار، به تحقیق جمعی از محققان ، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم؛
ـ مفید، محمد بن محمد. (1413ق). الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، به تحقیق موسسه آل البیت (ع) ، قم: کنگره شیخ مفید، چاپ اول؛
مقالات:
ـ برنجکار، رضا. (1382). «حدیث اقوام متعمقون مدح یا مذمت»، نقد و نظر، پاییز و زمستان.
ـ بیابانی اسکویی، محمد. (1386). «معرفت فطری در احادیث- بررسی آراء دانشمندان»، سفینه، بهار.
ـ توحیدی، امیر. (1385). «فطری بودن معرفت خدا»، پژوهش نامه قرآن و حدیث، پاییز.
ـ فقهی زاده، عبدالهادی، مجید معارف و مصطفی آذرخش. (1388). «معناشناسی تعمق در روایات»، پژوهش نامه قرآن و حدیث، بهار و تابستان.
ـ سمات. (1390). «معرفت فطری در مناظره برنجکار و میلانی»، شماره پنجم، بهار و تابستان.