آرزو و امید، موتور حرکت انسان‌ها و علت ساختن آینده است. برای ایجاد تحرک در اجتماع و پیشرفت به سوی آینده‌ای درخشان، باید امید را در دل انسان‌ها زنده نگه داشت. با وجود این، در بسیاری از روایات، از آرزو و به خصوص «طول امل» نهی شده و از آن به عنوان ضایع کننده‌ی عمل، فریب دهنده و از یاد برنده‌ی آخرت یاد شده است؛ توجه صرف به ظاهر این روایات این دیدگاه را تقویت می‌کند که انسان نباید آرزویی برای آینده داشته باشد و برنامه ریزی برای زندگی بهتر، باعث فراموشی یاد خدا و قساوت قلب می‌شود. مقاله‌ی حاضر با روش توصیفی، تحلیلی و با گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای، ابتدا با بررسی لغوی امل، سپس کاوش در روایات صادره از معصومین(علیهم‌السلام) نشان می‌دهد که طول امل، با به فکر آینده بودن و برنامه‌ریزی کردن برای آن تفاوت دارد و به معنای طولانی دیدن عمر و دور دیدن مرگ است؛ که در این صورت انسان کارهای دنیوی و اخروی‌اش را به تأخیر می‌اندازد و در آخر آنها را ضایع می‌کند. طول امل و تسویف، تقویت کننده یکدیگرند. فراموشی آخرت، قساوت قلب و خاموش شدن عقل از پیامدهای طول امل است.
ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد، 1367ش، النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، به تصحیح محمود محمد طناحى، چ4، قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابن بابویه، محمد بن على، 1413ق، من لا یحضره الفقیه، به تصحیح على اکبر غفارى، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن طاووس، علی بن موسی، 1409ق، اقبال الاعمال، چ2، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
ابن عبّاد،اسماعیل(مشهور به صاحب بن عبّاد)، 1414ق، المحیط فی اللغة، به تصحیح محمد حسن آل یاسین، چ1، بیروت: عالم الکتاب
ابن فارس، أحمد، 1404ق، معجم مقاییس اللغه، به تصحیح عبد السلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن منظور، محمد بن مکرم، 1414ق، لسان العرب، به تصحیح جمال الدین میر دامادى، چ3، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر.
ازهرى، محمد بن احمد، 1421ق، تهذیب اللغه، چ1، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، 1410ق، غرر الحکم و درر الکلم، به تصحیح سید مهدى رجائى، چ2، قم: دار الکتاب الإسلامی.
تهانوى، محمدعلى بن على، 1996م، کشاف اصطلاحات الفنون، به تصحیح علىدحروج، چ1، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
جعفر بن محمد(علیه‌السلام)(منسوب به ایشان)، امام ششم، 1400ق، مصباح الشریعة، چ1، بیروت: اعلمى.
جوهرى، اسماعیل بن حماد، 1376ق، الصحاح، به تصحیح احمد عبد الغفور عطار، چ1، بیروت: دار العلم للملایین.
حر عاملى، محمد بن حسن، 1409ق، وسایل الشیعه، به تصحیح مؤسسه‌ی آل البیت علیهم السلام، چ1، قم: مؤسسه‌ی آل البیت علیهم السلام.
حرانى، حسن بن على ابن شعبه ، 1404ق، تحف العقول، به تصحیح على‌اکبر غفارى، چ2، قم: جامعه مدرسین.
حسینی زبیدی، محمد مرتضى،1414ق، تاج العروس من جواهر القاموس، به تصحیح على هلالى و على سیرى، چ1، بیروت: دارالفکر.
خامنه‌ای، سیدعلی، 28/5/1395، سخنرانی در جمع فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی Khamenei.ir
خصیبى، حسین بن حمدان، 1419ق، الهدایة الکبرى، بیروت: البلاغ.
دیلمى، حسن بن محمد، 1408ق، أعلام الدین فی صفات المؤمنین، به تصحیح مؤسسه‌ی آل البیت علیهم السلام، چ1، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد، 1412ق، مفردات الفاظ القرآن، به تصحیح صفوان عدنان داوودى، چ1، بیروت و دمشق: دار القلم و الدار الشامیة.
طوسى(شیخ طوسی)، محمد بن الحسن، 1411ق، مصباح المتجهد و سلاح المتعبد، چ1، بیروت، مؤسسه فقه الشیعه.
طوسى(شیخ طوسی)، محمد بن الحسن، 1414ق، الامالی، به تصحیح مؤسسة البعثة، چ1، قم: دار الثقافة.
عسکری، حسن بن عبدالله، 1400ق، الفروق فی اللغه، چ1، بیروت: دار الآفاق الجدیدة.
على بن الحسین(علیه‌السلام)، امام چهارم، 1376ش، الصحیفة السجادیة، چ1، قم: دفتر نشر الهادى.
فراهیدی، خلیل بن احمد، 1409ق، کتاب العین، چ2، قم: نشر هجرت.
فیومى، أحمد بن محمد، 1414ق، مصباح المنیرغریب الشرح الکبیر، چ2، قم: موسسه دار الهجرة.
کبیر مدنی شیرازی، سید على خان بن احمد، 1409ق، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سید الساجدین، به تصحیح محسن حسینى امینى، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
کوفى اهوازى، حسین بن سعید، 1402ق، الزهد، به تصحیح غلامرضا عرفانیان یزدى، چ2، قم: المطبعة العلمیة.
کلینی، محمد بن یعقوب، 1407ق، الکافی، به تصحیح على اکبر غفارى و محمد آخوندى، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
لیثى واسطى، على بن محمد، 1376ش، عیون الحکم و المواعظ، به تصحیح حسین حسنى بیرجندى، چ1، قم: دار الحدیث.
مازندرانى، محمد صالح بن احمد، 1382ق، شرح الکافی- الأصول و الروضة، به تصحیح ابوالحسن شعرانى، چ1، تهران: المکتبة الإسلامیة
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، 1403ق، بحار الأنوار، به تصحیح جمعى از محققان، چ2، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، 1404ق، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، به تصحیح سید هاشم رسولى محلاتى، چ2، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، 1423ق، زاد المعاد- مفتاح الجنان، به تصحیح علاءالدین اعلمى، چ1، بیروت: موسسة الأعلمی للمطبوعات.
مطهری، مرتضی، 1389ش، مجموعه آثار، چ1، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی، 1389ش، گفتارهایی در اخلاق اسلامی، چ1، تهران: صدرا.
مفید(شیخ مفید)، محمد بن محمد، 1413ق، الامالی، به تصحیح حسین استاد ولى و على اکبر غفارى، چ1، قم: کنگره شیخ مفید.
موسوی الخمینی، روح‌الله، 1388ش، چهل حدیث(اربعین حدیث)، چ4، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(س).
میبدى، حسین بن معین الدین، 1411ق، دیوان أمیر المؤمنین علیه السلام، به تصحیح مصطفى زمانى، ترجمه‌ی مصطفى زمانى، چ1، قم: دار نداء الإسلام للنشر.
نورى، حسین بن محمد تقى، 1408ق، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، به تصحیح مؤسسة آل البیت علیهم السلام، چ1، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
هاشمى خویى، میرزا حبیب الله، 1400ق، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، به تصحیح ابراهیم میانجى، ترجمه‌ی حسن حسن زاده آملى و محمد باقر کمره‌اى، چ4، تهران: مکتبة الإسلامیة.
ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسى، 1369ش، تنبیه الخواطر معروف به مجموعه‌ی ورّام، ترجمه محمدرضا عطایی، مشهد، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى.
)