تحول علمی شیخ مفید همواره مورد گفتگو و بحثهای گستردهای بوده است که موافقان و مخالفانی را به دنبال داشته است. از جمله مسائلی که موجب تشدید انتقادات علیه ایشان بویژه از سوی اخباریان بوده است، شدّت گرایش وی به «عقل» است. ما مدعی هستیم که برای رعایت انصاف در نقد، لازم است اولا بر پایهی عبارت های منسوب به ایشان طریق یا اصیل بودن عقل نزد شیخ، روشن گردد و ثانیا دیدگاههای کلان ایشان در حوزهی تعاملات عقل و نقل دیده شود سپس عملکرد ایشان در مقابل مبانی مورد نظر ایشان ارزیابی گردد. در این نوشته با طرح اجمالی دو نکتهی نخست سعی شده بستر و زمینهی مناسب برای نقد منصفانهی آثار ایشان عملکرد ایشان در نگاشته های انتقادی دیگر فراهم گردد.
)