نقش قرینه‌ی«سیاق» در نقد روایات تفسیری الدرالمنثور از منظر علامه طباطبایی

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید چمران اهواز

2 عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

علامه طباطبایی در سراسر تفسیر المیزان توجه خاصی به قرینه‌ی سیاق نموده است. یکی از موارد پرکاربرد ایشان در استناد به این قرینه؛ نقد دیدگاه مفسران از جمله اجتهادات سیوطی در بهره‌گیری از روایاتِ تفسیر الدرالمنثور می‌باشد که با در نظرگرفتن مؤلفه‌های مختلف که غالباً منشعب از قرائن و قواعد قرآنی به ویژه قرینه‌ی سیاق می‌باشد، بهره‌گیری سیوطی از روایات تفسیری را به دلایلی از جمله: از بین بردن ارتباط موجود بین آیات، از ‌بین ‌بردن وحدت سیاق آیات، تجزیه‌ی موضوع آیه به زمان‌ها وحوادث مختلف، مطابقت نداشتن روایت با زمان نزول آیه، تفاوت لحن آیه و روایت، تعیین نادرست مرجع ضمایر، تعیین ناصواب مصادیق، معانی و مفاهیم آیات، تعیین و تطبیق ناصواب شأن نزول آیات، عدم ارتباط روایت با تفسیر آیه، بیگانگی روایت با سیاق آیه، تعیین نادرست مکی و مدنی بودن آیات، تعیین ناصواب ناسخ و منسوخ مورد بررسی و تحلیل انتقادی قرار داده است که نویسنده با ابزار کتابخانه‌ای و با روش توصیف و تحلیل مباحث این نوشتار را کشف، استخراج و به شیوه‌ی کنونی بیان نموده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. الأوسی، علی، (1381ش)، روش علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، ترجمة سیدحسین میرجلیلی، تهران، چاپ و نشر بین‏الملل.
  2. ابن ابی الحدید معتزلی، عبدالحمید، (1385ق)، شرح نهج‏البلاغه، بیروت، دار احیاء الکتب العربیه.
  3. ابن خلدون، (1956م)، مقدمه، بیروت، بی‏نا.
  4. ابن فارس، احمد، (بی‏تا)، معجم مقاییس اللغة، بی‏جا، بی‏نا.
  5. ابن‏کثیر القرشی الدمشقی، ابو الفداء اسماعیل، (1406ق)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالمعرفه.
  6. ابوالفتوح رازى، حسین بن على، (1408ق)، روح الجنان و روح‏الجنان فی تفسیر القرآن، آستان قدس رضوى، مشهد مقدس، بنیاد پژوهش‏هاى اسلامى.
  7. السنباطی، محمداحمد، (1393ق)، منهج ابن القیم فی التفسیر، قاهره، انتشارات امیری.
  8. العک، خالد عبد الرحمن، (1388ق)، اصول التفسیر، دمشق، بی‏نا.
  9. افندی آلوسی، سید محمد، (1404ق)، تفسیر روح‏ا لمعانی، بیروت، دار احیاء التراث‏العربی، چاپ دوم.
  10. ایزدی مبارکه،کامران، (بی‏تا)، شروط و آداب تفسیر و مفسر (برگرفته از مقالۀ بررسی نقش سیاق در روش تفسیری از دیدگاه سیدقطب، تالیف سیاوش کرمی، سایت خبرگزاری قرآنی ایران.)
  11. بابایی، علی‏اکبر، (1385ش)، مکاتب تفسیری، تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ دوم.
  12. تقویان، عباس، (1407م)، گونه‏شناسی سیاق در تفسیر المیزان، فصلنامۀ تحقیقات علوم قرآن و حدیث، شمارۀ دوم، 1388 ش، صص 127-148.
  13. جوهرى، اسماعیل؛ (بی‏تا)، صحاح‏اللغه، بیروت، دارالعلم للملایین.
  14. حجتی، سید محمدباقر، (1385ش)، تاریخ قرآن کریم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی،چاپ دوم.
  15. خویی، ابوالقاسم، (1390ق)، معجم رجال‏الحدیث، نجف، بی‏نا.
  16. دروزه، محمدعزت، (بی‏تا)، القرآن المجید، بیروت، بی‏نا.
  17. ربیع نتاج، سید علی‏اکبر، (1385ش)، نقش سیاق در کشف معانی قرآن از نظر مولف المیزان، فصلنامۀ مطالعات اسلامی، شمارۀ 72، صص 55-82.
  18. رشید رضا، (بی‏تا)، تفسیر المنار، بیروت، دار المعرفه.
  19. زرکشی، بدرالدین، (1977ق)، البرهان فی علوم القرآن، بیروت، انتشارات دارالمعرفه، چاپ سوم.
  20. زرگوش‏ نسب، عبدالجبار، (بهار و تابستان 1388ش) بهره‏گیری از روش تفسیر سیاقی در تفسیر المیزان، پژوهش‏نامه علوم قرآن و حدیث، شمارۀ6، صص119-132.
  21. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‏بکر، (بی‏تا)، الاتقان فی علوم القرآن، بیروت، دارالمعرفه.
  22. ــــــــــ ، (1404ق)، تفسیر الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
  23. صحرایی اردکانی، کمال، (بی‏تا)، نقد و بررسی حدیث در تفسیر المیزان، مجله علوم حدیث، 1384ش، سال دهم، شمارۀ سوم و چهارم، صص198-222.
  24. صدر، محمدباقر، (1410ق)، دروس فی علم الاصول، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
  25. صدوق، ابوجعفر محمد بن علی، (1404ق)، عیون اخبار الرضا، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
  26. طباطبایی، سید محمدحسین، (1393ق)، القرآن فی الاسلام، ترجمۀ سید احمد حسینی، چاپ اول، بیروت، بی‏نا.
  27. ــــــــــ ، (1374ش) المیزان فی تفسیر القرآن (ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی)، چاپ پنجم، قم، دفترانتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  28. طبرسی، فضل بن حسن، (1415ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمى.
  29. طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، (1366ش)، تفسیر جامع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، توس.
  30. عجلونی، اسماعیل بن محمد، (1414ق)، کشف الخفاء، بیروت، موسسه الرساله.
  31. فخر رازى، محمد بن عمر، (1420ق)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، 32جلد، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم.
  32. فرزندوحی، جمال، ناصری کریموند، امان اله، (پاییز1390ش)، نقد و بررسی روایات الدرالمنثور در تفسیر المیزان، مجلۀ مشکوه، شماره 112، سال سی‏ام، صص48-66.
  33. قرطبی، محمد بن احمد، (1364ش)، الجامع الاحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو.
  34. قمی، علی بن ابراهیم، (بی‏تا)، تفسیر القمی، قم: دارالکتاب.
  35. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، (1389ق)، اصول کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
  36. مجلسی، محمدباقر، (1304 ق)، بحار الانوار، بیروت، داراحیا التراث العربی، چاپ دوم.
  37. مروتی، سهراب و امان اله ناصری کریموند، (پاییز و زمستان 1391ش) روش علامه طباطبایی در بررسی و نقد تفاسیر روایی با تکیه بر قاعده سیاق، مجله حدیث پژوهی کاشان، سال چهارم، شماره هشتم، صص232-209.
  38. معرفت، محمدهادی، (1380ش)، تفسیر و مفسران، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تمهید.
  39. مهدوی راد، محمدعلی، (1382ش)، آفاق تفسیر، تهران، انتشارات هستی‏نما، چاپ پاسدار اسلام.
  40. معین، محمد، (1375ش)، فرهنگ لغت، تهران، امیر کبیر.
  41. مفید، محمد بن نعمان، (بی‏تا)، ارشاد، ترجمة سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، اسلامیه، چاپ دوم.
  42. ناصری کریموند، امان اله، مصلایی پور یزدی، عباس، (1395ش)، چگونگی نقدآراء فخر رازی در تفسیر المیزان، مجلۀ مطالعات تفسیری، سال هفتم، شماره 26، صص74-55.
  43. ــــــــــ ، و مروتی، سهراب، (1391ش)، چگونگی نقش سیاق در روش‌‌های کشف معانی و مفاهیم قرآن در تفسیر المیزان، مجلۀ معرفت، سال21، شماره173، صص61-75.
  44. نسفی، عبدالله بن احمد، (بی‏تا)، مدارک التنزیل و حقائق التأویل، بی‏جا، بی‏نا.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار