بررسی رویکرد هرمنوتیکی در پژوهش های تفسیری

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد واحد یادگار امام

2 عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد یادگار امام

چکیده

هرمنوتیک به دلیل اینکه توجه خاصی به زبان و تفسیر متون دارد در مرکز توجه معاصرین قرار گرفته و آنچه حائز اهمیت است؛ داشتن نقش محوری مقوله فهم در مباحث هرمنوتیک است که نمی توان به راحتی از آن گذشت. فهم هرمنوتیکی برخلاف ادّعای برخی مبنی بر ابتکار آن از سوی غربیان، از دیرباز روش هایی از آن توسّط اندیشمندان مسلمان به کار گرفته شده است که کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته لذا این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی اجمالی فهم روشمندانه، نه صرفاً هرمنوتیکی از کلام الهی در تحقیقات موجود پرداخته و به این نتیجه دست یافته؛ به موازات گسترش بحث های قرآنی، عالمان از فقیهان گرفته تا فیلسوفان و عارفان، از قرآن به فراخور فکر و دانش خود، برداشت های مختلفی داشته اند و موضع اصلی تفاوت برداشت ها را باید در روش مفسران جستجو کرد؛ زیرا روش های گوناگون، آراء تفسیری متفاوت را به وجود آورده است و تحقیق حاضر ادعا دارد با وجود روش های تفسیری موجود اعم از نقلی و عقلی که توانسته سطحی از معنا و مراد آیات را بدست آورد، هنوز پژوهشی مستقل در درک مفاهیم قرآن با رویکرد هرمنوتیکی به عنوان روش ثابت و مستقل تدوین نگردیده است.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم

    1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، (1379ش)، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام. تهران: طرح‏نو، چاپ اول.
    2. ابن الأثیر، ابو السعادات، (1979)،النهایة فی غریب الحدیث والأثر، بیروت: المکتبة العلمیة، چاپ اول.
    3. ابن‏منظور، محمّد بن مکرّم، (1401ق.)، لسان العرب. قاهره: النشردارالمعارف، چاپ اول.
    4. ابوزید، نصرحامد، (1380)، پژوهشی در علوم قرآن، ترجمة مرتضی کریمی‏نیا، تهران: انتشارات طرح نو، چاپ دو.
    5. امیری، زهرا، (1393)، بررسی انتقادی رویکرد هرمنوتیکی مفاهیم قرآن،رساله دکتری دانشگاه فردوسی مشهد؛ دانشکده ادبیات و علوم انسانی
    6. بیدهندی، محمد. (1393). «درآمدی بر فلسفه علم وجودی ملاصدرا»، راهبرد، ش 71،صص541-563
    7. پورحسن، قاسم، (1390ش)، حکمت شیعی، باطنیه و اسماعیلیه. تهران: بنیاد حکمت صدرا، چاپ اول.
    8. خامنه‏ای، سیدمحمد، (1385)، ملاصدرا، هرمنوتیک و فهم کلام الهی، چاپ اول، تهران: بنیاد حکمت صدرا، چاپ اول.
    9. خانی،احمد. (1392). «روش شناسی و گرایش‌‌های تفسیری امام خمینی»، حضور، ش 87،صص 23-52
    10. خمینی، روح الله، (1368)، صحیفه امام -مجموعه آثار امام خمینی‏‏-، تهران : انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
    11. خمینی، روح الله، (1378)، المکاسب المحرمه‏، تهران : انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ سوم.
    12. خمینی، روح الله، (1384)، تفسیر سوره حمد‏، تهران : انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ هفتم.
    13. راغب‏اصفهانی، حسین‏بن‏محمد، (1405)،مفردات الفاظ القرآن، ترجمه سیدغلامرضا خسروی‏حسینی،قم: انتشارات مرتضوی، چاپ اول.
    14. سبحانی، جعفر، (1385)، هرمنوتیک، قم: موسسه امام صادق، چاپ اول.
    15. طباطبائی، محمّدحسین، (1384)، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران: دار الکتب الإسلامیّه، چاپ هفتم.
    16. عبادی، مهدی، (1395)، آسیب شناسی روش تفسیر قرآن به قرآن، رساله دکتری دانشگاه فردوسی مشهد: دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری
    17. غلام نژاد، فاطمه، (1396)، تحلیل و بررسی قرآن در تفکر ملاصدرا، رساله دکتری دانشگاه قم،دانشکده الهیات و معارف اسلامی
    18. ملاصدرا، محمد بن ابراهیم شیرازی، (1403ق)، متشابهات القرآن، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوم.
    19. ـــــــــ (1363)، مفاتیح‏الغیب، ترجمه محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی، چاپ سوم.
    20. ـــــــــ (1366)، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، قم: انتشارات بیدار، چاپ اول.
    21. ـــــــــ (1366)،ترجمه و تفسیر الشواهد الربوبیّه، به قلم دکتر جواد مصلح، تهران: سروش، چاپ دوم.
    22. ـــــــــ (1386)، مفاتیح الغیب، تهران: بنیاد حکمت صدرا، چاپ اول.
    23. ـــــــــ (1410ق)، الاسفار الاربعه، بیروت: دار احیاءالتراث العربی، چاپ سوم.
    24. مهدوی کنی، صدیقه. (بی‏تا).«فهم در تفکّر اندیشمندان اسلامی و دانشمندان هرمنوتیک»، بیّنات، ش 48،صص134-146
    25. مسعودی، جهانگیر، (1386)، هرمنوتیک و نواندیشی دینی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،چاپ اول.

    واعظی، احمد، (1393)، درآمدی بر هرمنوتیک، تهران: پژوهشگاه اسلامی،چاپ هفتم.