امکان سنجی تناظر یا عدم تناظر عوالم زندگی (در آیات، روایات و فلسفه اسلامی)

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسندگان

1 دانشگاه قرآن و حدیث

2 هیات علمی گروه فقه و حقوق دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

مقاله حاضر عهده دار تحلیل و بررسی عوالم مختلف زندگی انسان با رویکرد مقایسه ای میان رویکرد قرآنی، روایی و فلسفی است تا بتوان به میزان مطابقت و عدم مطابقت این سه رویکرد دست یافت ؛ اصل وجود عوالم در هر سه رویکرد فوق مورد قبول است. طبق آیات قرآن کریم و روایات صادره از معصومین سلام الله علیهم، قبل از آنکه انسان در این دنیا مراحل آفرینش خویش را آغاز کند، عوالمی بر او سپری شده است. در فلسفه اسلامی نیز به وجود عوالم تصریح شده است. آیات قرآن به عالم ذر و روایات به عالم ارواح اشاره روشنی دارند. فلسفه اسلامی نیز به وجود دو عالم عقل و مثال تصریح دارد. این پژوهش که با مطالعه کتابخانه ای و روش توصیفی-تحلیلی، به بحث پرداخته است ، در نهایت به این نتیجه دست یازیده است که در تناظر بین هر سه رویکرد، ، عالم عقل در فلسفه متناظر با عالم ارواح در روایات است و عالم مثال متناظر با عالم ذر در آیات قرآن است.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.

    1. آشتیانی، جلال‏الدین. (1381). شرح بر زاد المسافر صدر الدین محمد بن ابراهیم شیرازی، قم: بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).
    2. ابن بابویه، محمد بن على. (1403ق). معانی الأخبار، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
    3. ــــــــــ ، (1385ش/1966م)، علل الشرائع، قم: کتاب فروشى داورى، چاپ اول.
    4. ــــــــــ ، (1362ش). الخصال، قم: جامعه مدرسین، چاپ اول.
    5. برقى، احمد بن محمد بن خالد. (1371ق). المحاسن، قم: دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم.
    6. بهشتی، احمد. (1386)، تجرید شرح نمط هفتم اشارات و تنبیهات، قم: مؤسسه بوستان کتاب، چاپ دوم.
    7. بیابانی اسکویی، محمد. (1394). جایگاه عالم ذر و ارواح در فطرت توحیدی انسان، تهران: مؤسسۀ فرهنگی نبأ، چاپ اول.
    8. بحرانى اصفهانى، عبدالله بن نورالله. (1413ق). عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال، قم: مؤسسة الإمام المهدى4، چاپ اول.
    9. جزائرى، نعمت الله بن عبد الله. (1404ق). النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ اول.
    10. حر عاملى، محمد بن حسن. (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت:، چاپ اول.
    11. ــــــــــ ، (1425ق). إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، بیروت: اعلمى، چاپ اول.
    12. حلى، حسن بن سلیمان بن محمد. (1421ق). مختصر البصائر، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ اول.
    13. خ‍م‍ی‍ن‍ی‏، روح‏الله. (1381). تقریرات فلسفه امام خمینی، مقرر: عبد الغنی موسوی اردبیلی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    14. سهروردی، یحیی بن حبش. (1372). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، مصحح: هانری کربن و نجفقلی حبیبی و حسین نصر، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
    15. دیلمى، حسن بن محمد. (1427ق). غرر الأخبار و درر الآثار فی مناقب أبی الأئمة الأطهار:، قم: دلیل ما، چاپ اول.
    16. صفار، محمد بن حسن. (1404ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد:، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم.
    17. صدر الدین شیرازى، محمد بن ابراهیم. (1383ش). شرح أصول الکافی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، چاپ اول.
    18. ــــــــــ ، (1373ش). نهایة الحکمه، شرح: علی شیروانی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    19. ــــــــــ ، (1386ش). بدایة الحکمه، شرح: علی شیروانی، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
    20. ــــــــــ ، (بی‏تا). اصول فلسفه و روش رئالیسم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    21. فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى. (1406ق). الوافی، اصفهان: کتابخانه امام أمیر المؤمنین على۷، چاپ اول.
    22. کشى، محمد بن عمر. (1363ش). رجال الکشی (اختیار معرفة الرجال مع تعلیقات میر داماد الأسترآبادی)، قم: مؤسسة آل البیت:، چاپ اول.
    23. کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق. (1407ق). الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
    24. قمی، شیخ عباس. (بی‏تا). مفاتیح الجنان، بی‏جا. بی‏چا.
    25. مازندرانى، محمد صالح بن احمد. (1382ق)، شرح الکافی- الأصول و الروضة، تهران: المکتبة الإسلامیة، چاپ اول.
    26. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى. (1403ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم.
    27. مفید، محمد بن محمد. (1413ق). الأمالی، قم: کنگره شیخ مفید، چاپ اول.
    28. کبیر، مصطفائی و محمد یحیی. (1394). «چگونگی عالم ذر با بررسی و نقد نظریات مربوط به آن»، مجله معرفت کلامی، ص 49-70.