1
(دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق از دانشگاه قرآن و حدیث)
2
(استادیار گروه فقه و حقوق دانشگاه قرآن و حدیث)
چکیده
چکیده: قضاوت زن از دیرباز در فقه امامیه مطرح بوده است فقها در مورد پذیرش یا عدم پذیرش قضاوت زنان به ادله لفظی و غیر لفظی استناد کرده‌اند که از جمله این ادله روایات می‌باشد که این روایات شامل: روایت ابی خدیجه، لن یفلح قوم ولوا أمرهم امرأة و... است. از این رو بر اساس این روایات عده‌ای از فقها با قضاوت زنان مخالفت کرده‌اند و برداشت آنان از بعضی روایات این گونه بوده است که به دلیل ذکر واژه «رجل» در روایات زنان مجاز به عهده‌دار شدن منصب قضاوت نیستند و عده‌ای دیگر با خدشه وارد کردن به دلیل آنان بیان می‌کنند: که ذکر واژه«رجل» یا هر نوع لفظی که دلالت بر مردان نماید به تنهایی نمی‌تواند دلیل بر انحصار جواز قضا برای مردان باشد چرا که ممکن است استعمال لفظ«رجل» از باب غلبه بوده و به همین دلیل قضاوت زنان را پذیرفته‌اند و همچنین این گروه با وارد کردن خدشه در ادله روایی مخالفان، آن را قابل پذیرش ندانسته‌اند.
ابن زهرة، سید حمزة بن علی بن زهرة حلبی، (بیتا)، غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع، تحقیق: ابراهیم بهادری، بیجا: مؤسسة الامام الصادق.
ابن قدامة، موفق الدین عبد الله بن أحمد بن محمد مقدسی، (1388 ق)، المغنی، بیجا: مکتبة القاهرة.
أحمد بن حنبل، أبو عبد الله أحمد بن محمد بن حنبل الشیبانی، (1421 ق)، مسند الإمام أحمد بن حنبل، تحقیق: شعیب الأرنؤوط و عادل مرشد و دیگران، بیجا: مؤسسة الرسالة، چاپ اول.
انصاری، مرتضى، (1415 ق)، القضاء و الشهادات، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیح اعظم انصاری.
بخاری جعفی، محمد بن إسماعیل، (1422 ق)، صحیح البخاری، تحقیق: محمد زهیر بن ناصر الناصر، بیجا: دار طوق النجاة، چاپ اول.
تبریزی، جواد بن علی، (بیتا)، أسس القضاء و الشهادة، قم: دفتر آیة الله شیخ جواد تبریزی.
حرّ عاملی، محمد بن الحسن، (بیتا)، وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، تحقیق: شیخ محمد رازی، تعلیقات: أبی الحسن الشعرانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
حسینی حائری، سید کاظم، (1381 ش)، القضاء فی الفقه الاسلامی، قم: مجمع الفکر الإسلامی، چاپ دوم.
خلجی، حسن رضا، (1386 ش)، «نگرشی بر حکم فقهی قضاوت زن»، مجله فقه و اصول فقه و تاریخ تمدن ملل اسلامی، شمارۀ ۱۴.
سبحانی، جعفر، (بیتا)، نظام القضاء والشهادة فی الشریعة الاسلامیة الغراء، بیجا: مؤسسة الإمام الصادق.
سبحانی، علیرضا، (1433 ق)، رساله اجتهاد و تقلید(تقریر بحثهاى آیة اللّه العظمى شیخ جعفر سبحانى)، قم: مؤسسه امام صادق.
سلار دیلمی، ابویعلى حمزه بن عبدالعزیز، (1414 ق)، المراسم العلویة فی الفقه و الأحکام النبویة، تحقیق: سید محسن حسینی امینی، قم: المعاونیة الثقافیة للمجمع العالمی لأهل البیت.
سید سبزواری، سید عبدالاعلی، (بیتا)، مهذب الأحکام فی بیان حلال و الحرام، قم: دارالتفسیر.
شوکانی الیمنی، محمد بن علی بن محمد بن عبد الله، (1413 ق)، نیل الأوطار، تحقیق: عصام الدین الصبابطی، مصر: دارالحدیث، چاپ اول.
شهید اول، شمسالدین محمد بن مکی بن محمد عاملی جزینی، (بیتا)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، چاپ اول.
شهید ثانی، زین الدین الجبعی العاملی، (بیتا)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، بیجا: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
شیخ صدوق، جعفر محمّد بن علی بن الحسین بن بابویه القمی، (1403 ق)، الخصال، تحقیق: علی أکبر غفاری ، قم: منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (1415 ق)، المقنع، تحقیق: مؤسسة الإمام الهادی، بیجا: مؤسسة الإمام الهادی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (1404 ق)، کتابمن لا یحضره الفقیه، تحقیق: علی‌اکبر غفّاری، قم: جماعة المدرّسین فی الحوزة العلمیة، چاپ دوم.
شیخ طوسی، محمد بن حسن بن على بن حسن، (1387 ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، حاشیه‌نویس: محمدتقی کشفی، تحقیق: محمدباقر بهبودی، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1400 ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ دوم.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (بیتا)، الخلاف، بیجا : مؤسسة النشر الإسلامی.
شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان العکبری، (1410 ق)، المقنعة، تحقیق: مؤسسة النشر الإسلامی، بیجا: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم، چاپ دوم.
طباطبایی یزدی، سید محمّدکاظم، (1378 ش)، تکملة العروة الوثقى، تحقیق: سید محمدحسین طباطبائی، تهران: مطبعة الحیدری، چاپ اول.
طباطبائی مجاهد، سید محمد، (بیتا)، کتاب المناهل، بیجا: بینا (کتابخانه مدرسه فقاهت lib.eshia.ir).
طباطبائی، سید علی، (1418 ق)، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدّلائل، قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث العربی، چاپ اول.
علامه حلّی، حسن بن یوسف، (1419 ق)، قواعد الأحکام، تحقیق: مؤسسة النشر الإسلامی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، چاپ اول.
علامه حلّی، حسن بن یوسف، (بیتا)، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
علامه مجلسی، محمدباقر، (1403 ق)، بحار الأنوار، تحقیق: سید إبراهیم میانجی و محمد باقر بهبودی، بیجا: دارالاحیاء التراث، چاپ سوم.
فاضل مقداد، جمالالدین مقداد بن عبداللّه السّیورى الحلّى، (1404 ق)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، تحقیق: سید عبداللطیف حسینی کوهکمری، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ اول.
فاضل موحدى لنکرانى، محمد، (1427 ق)، تفصیل الشریعة: القضاء و الشهادات، قم: مرکز فقه الائمه الاطهار، چاپ دوم.
فاضل هندی، بهاء الدین اصفهانی، (بیتا)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
متقی هندی، علاء الدین علی بن حسام الدین ابن قاضی خان، (1401 ق)، کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال، تحقیق: بکری حیانی و صفوة السقا، بیجا: مؤسسة الرسالة، چاپ پنجم.
)