سبک‌شناسی تفسیر امامان با تأکید بر مناظره امام جواد(ع) پیرامون تعیین موضع حد سرقت با استناد به آیه ﴿وأَنَّ المساجدَ لِلّه﴾

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسنده

دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

برخی از اندیش‌وران شیعی با استناد به روایات تفسیری ذیل آیه 18 سوره جن و خصوصاً روایت مناظره امام جواد(ع) در مجلس معتصم عباسی، نظریّات گوناگونی درباره «سبک‌شناسی تفسیری امامان» ارائه داده و آنها را مستند دیدگاه خویش قرار داده‌اند. از جمله این نظریّات می‌توان به تفسیر باطنی، تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر تقطیعی (معتدل یا حداکثری)، استفاده خارج از سیاق و یا شاهدی بر استعمال لفظ در اکثر از معنا اشاره نمود. در مقاله حاضر با بررسی شواهد تاریخی، لغوی و تفسیری، روشن می‌شود که تفسیر «مساجد» به اعضای سجود، نه تفسیری باطنی است و نه تقطیعی و نه خارج از سیاق و نه شاهدی بر استعمال لفظ در اکثر از معنا. ممکن است با کمی تسامح آن را نمونه‌ای از تفسیر قرآن به قرآن – نه به معنای قرآن‌بسندگی آن – دانست؛ هرچند همین هم قابل مناقشه است. در این میان، برای تبیین کامل مسأله، انواع قرائن تفسیری همراه با تحلیل‌های متنی و سندی پیرامون مفاد آیه ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات