سعادت انسان از منظر امام علی(ع) و معیار سنجش آن

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته کلام اسلامی جامعة المصطفی العالمیّة

2 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی گرایش مبانی نظری اسلام دانشگاه قم؛ مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم

چکیده

یکی از دغدغه‌های انسان دست‌یابی به سعادت و خوشبختی است که خود دارای مراتبی است. اما سؤال جدّی در این‌ّباره این است که عوامل و‌ راه تحقّق سعادت چیست؟ آیا سعادت قابل سنجش است؟ اگر چنین است، معیار سنجش آن چیست؟. از سویی امیر مؤمنان(ع) در توصیف مراتب عبادت- به دلالت التزامی- به مراتب سعادت نیز اشاره فرموده‌اند. در این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی، مراتب سعادت و وسیله سنجش آن از سخنان آن حضرت استخراح شده است. قابل ذکر است که طبق تعالیم اسلام و رهنمودهای آن حضرت، راه رسیدن به سعادت، تلاش و کوشش در قالب ایمان و عمل صالح است. این تلاش و کوشش انسان را بلند همّت ساخته و باعث می‌شود انسان به دنبال مراتب والای سعادت باشد. بنابراین سعادت در مقام ثبوت، به وسیله سبک زندگی مجاهدانه (در قالب ایمان و عمل صالح) تحقق می‌یابد، و در مقام اثبات، به وسلیه نشانه‌هایی همچون خردورزی، کمال انقطاع به خدا، محبّت اهل بیت(علیهم السلام)، کشف و سنجیده می‌شود که شرح و بسط آن در این مقاله آمده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. ابن بابویه، محمد بن علی ( ۱۳۸۵ش). الخصال. قم: ‌‌اند‌یشه ‌‌هادی، چاپ اول.
  2. اخوان الصفاء ( ۱۳۶۲ش). بیروت: رسائل اخوان الصفاء و خلّان الوفاء، الطبعة الأولی.
  3. آزاد ارمکی، تقی (۱۳۷۴ش). اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان از فارابی تا ابن خلدون. تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما) ، چاپ اول.
  4. آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین (۱۳۷۳ش). شارح: جمال‌الدّین محمد خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم. تهران: دانشگاه تهران، چاپ اول.
  5. آمدی، عبدالواحد بن محمد ( ۱۳۷۸ش). تصنیف غرر الحکم و درر الکلم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی‌حوزه‌‌‌ علمیّه قم، مرکز انتشارات، چاپ اول.
  6. حکیمى، محمدرضا و حکیمى، محمد و حکیمى، على (1380ش). الحیاة. مترجم: احمد آرام، تهران، چاپ اول.
  7. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (۱۳۷۵ش). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دارالشّامیة، دمشق: دارالقلم، الطبعة الأولی.
  8. زبیدی، مرتضی (۱۳۰۶). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دارالمکتبة الحیاة، الطبعة الأولی.
  9. شریف الرّضی، محمد بن حسین (۱۴۱۴ق). نهج البلاغة (للصبحی صالح). قم: هجرت، چاپ اول.
  10. صدرالدّین شیرازی، محمد بن ابراهیم (۱۳۶۶ش). شرح اصول الکافی. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسّسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول.
  11. ـــــــــــــــ (۱۳۸۹ش). تفسیر القرآن الکریم. تهران: بنیاد حکمت اسلامی‌ صدرا، چاپ اول.
  12. ـــــــــــــــ (۱۳۶۰ش). الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیّة الأربعة. بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الأولی.
  13. طباطبایی، محمدحسین (۱۳۷۶ش). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسّسه الأعلمی ‌للمطبوعات، الطبعة الأولی.
  14. طیبی، ناهید (۱۳۸۲ش). مبانی روان شناختی خوشبختی با نگرش دینی. قم: بهشت بینش، چاپ اول.
  15. علامه حلّی، حسن بن یوسف (۱۳۹۴ش). کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد. قم: جماعه المدرّسین بقم، مؤسّسه النّشر الاسلامی، چاپ اول.
  16. فارابی، محمد بن محمد (۱۳۵۸ش). سیاست مدنیّه. ترجمه و تحشیه از جعفر سجادی، تهران: انجمن فلسفه ایران، چاپ اول.
  17. ‌‌‌‌ ـــــــــــــــ (۱۳۶۳ش). فصول منتزعه. بیروت: دارالمشرق، الطبعة الأولی.
  18. ـــــــــــــــ (۱۳۶۴ش). احصاء العلوم. تهران: علمی ‌و فرهنگی، چاپ اول.
  19. ـــــــــــــــ (۱۳۶۶ش). السّیاسة المدنیة. تهران: المکتبه الزهرا 3، چاپ اول.
  20. ـــــــــــــــ (۱۳۷۱ش). التنبیه على سبیل السعادة. تهران: حکمت، چاپ اول.
  21. ـــــــــــــــ (۱۳۷۴ش). تحصیل السعادة. بیروت: دار و مکتبة الهلال، الطبعة الأولی.
  22. ـــــــــــــــ (۱۹۹۱م). الملّة‌ و نصوص‌ أخری. ترجمه محسن مهدی، بیروت: دارالمشرق.
  23. فخر رازی، محمد بن عمر (۱۴۱۰ق). المباحث المشرقیّة. بیروت: دارالکتاب العربی، الطبعة الأولی.
  24. ـــــــــــــــ (۱۴۱۱ق). التفسیر الکبیر. بیروت: دارالکتب العلمیّه، الطبعة الأولی.
  25. قبانچی، حسن (۱۴۲۱ق). مسند الامام علی 7. بیروت: مؤسّسه الأعلمی‌ للمطبوعات، الطبعة الأولی.
  26. قمی، عباس (1385ش). مفاتیح الجنان. قم: مکتبة العزیزی، الطبعة الأولی.
  27. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تحقیق: علی‌اکبر غفّاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتب الاسلامیّة، چاپ اول.
  28. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (۱۳۶۲ش). بحارالأنوار. بیروت: الوفاء، الطبعة الأولی.
  29. محمدی ری‌شهری، محمد (۱۳۶۳ش). میزان الحکمة. قم: مکتب الأعلام الاسلامی، چاپ اول.
  30. مصباح، محمد تقی (۱۳۸۵ش). آیین پرواز. قم: مؤسّسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ;، چاپ اول.
  31. مصطفوی، حسن (۱۳۸۵ش). التحقیق فى کلمات القرآن الکریم. تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، چاپ اول.
  32. مکارم شیرازی، ناصر ( ۱۳۸۷ش). در جستجوی خدا.‌‌‌‌ قم: نسل جوان، چاپ اول.
  33. ـــــــــــــــ (۱۳۷۳ش). ترجمه قرآن. قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى، چاپ اول.
  34. نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (۱۳۶۳ش). تلخیص المحصل. بیروت: دارالاضواء، الطبعة الأولی.