نقش بدن در جهت‌گیری احکام دینی و دلالت‌های تربیتی آن

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسنده

دکتری کلام و فلسفه اسلامی و عضو هیأت علمی مؤسسه حکمت و فلسفه ایران

چکیده

این پژوهش با رجوع به منابع روایی در صدد تبیین نسبت بدن با احکام دینی است. با مراجعه به این منابع روشن می‌شود که ساحت جسمی انسان در جهت‌گیری احکام دینی نقشی اساسی دارد و این موضوع در شکل‌گیری ایمان، استطاعت، احکام فقهی، حرمت و حلّیّت تکالیف دینی، احکام مربوط به مؤنّث و مذکّر و احکام ناشی از طهارت روح، نقش ایفا می­کند. بر این اساس از ارتباط بدن با امور اعتقادی تا پیوند با تکالیف جوارحی، حاکی از ابعاد گسترده پیوند ساحت جسمی انسان با آموزه‌های دینی است. این تحقیق به روش کتابخانه‌ای، به تحلیل داده‌های دینی در حوزه مرتبط با بدن می‌پردازد. هدف این تحقیق تبیین نقش بدن، در جهت‌گیری احکام دینی است. این موضوع دارای دلالت‌هایی در تربیت است. در احکام دینی، ساحت جسمی نقش اساسی در انجام فعالیّت‌های دیندارانه دارد. از این رو، دین با وضع یکسری احکام و دستورات مرتبط با بدن، زمینه کمال و سعادت انسان را فراهم می‌آورد.   

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. ابن فارس، أحمد بن فارس(1404‏ق). معجم مقاییس اللّغة. قم‏: مکتب الأعلام الاسلامی، چاپ اول.
  2. مسکویه، ابوعلی(بی‌تا).تهذیب الاخلاق. بیروت: مکتبه الثّقافة الدّینیّة، چاپ اول.
  3. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر، چاپ سوم.
  4. بحرانى، ‌‌هاشم بن سلیمان‏(1415ق). البرهان فی تفسیر القرآن‏. مؤسّسة البعثة: قسم الدراسات الإسلامیّة، الطبعة الاولی.
  5. برقى، احمد بن محمد (1371ش). المحاسن. قم: دار الکتب الإسلامیّة، چاپ اول.
  6. جوادی آملی، عبداللّه(1391ش). انتظار بشر از دین. قم: اسراء، چاپ اول.
  7. حربوش، عمری(1392ش). حضور الجسد فی القرآن. قم: پژوهشگاه‌‌‌‌ علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
  8. ‌‌حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسّسه آل البیت:، چاپ اول.
  9. حلّی، یوسف بن مطهر (1416ق ).کشف المراد فی شرح تجرید ‌الإعتقاد. قم: مؤسّسه نشر اسلامی. چاپ ششم.
  10. راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). المفردات. بیروت: دارالعلم- الدار الشامیّة، چاپ اول.
  11. ________(1424ق). تفسیر الراغب الإصفهانى. عربستان- ریاض‏: مدار الوطن للنّشر. الطبعة الاولی.
  12. شریف مرتضی، (1433ق). الذّخیرة فی علم الکلام. بیروت: مؤسّسه التاریخ العربی، چاپ اول.
  13. __________‏ (1415ق). رسائل الشریف المرتضى. قم‏: دار القرآن الکریم، چاپ اول.
  14. شهرستانى‏، محمد بن عبد الکریم(1364ش). الملل و النّحل. قم‏: الشریف الرضی، چاپ سوم.‏
  15. عاملی، شمس‌الدّین محمد بن مکّی (شهید اول )(1400ش). القواعد و الفوائد. قم: مفید، چاپ اول.
  16. عاملی جبعی، زین‌الدّین بن علی بن احمد (شهید ثانى)(1409ق).حقائق الإیمان مع رسالتی الإقتصاد و العدالة. قم‏: کتابخانه آیت اللّه مرعشى نجفى ;، چاپ اول.
  17. ابن بابویه قمی، محمد بن علی (شیخ صدوق).(1398ش). التّوحید. قم‏: جامعه مدرسین، چاپ اول.
  18. ـــــــــــــــــــــــ (بی‌تا). علل الشّرایع. قم: مکتبة الداوری، چاپ اول.
  19. ــــــــــــــــــــــــ (1403ق). الخصال. قم: انتشارات جامعه مدرسین، چاپ اول.
  20. ابن نعمان، محمد بن محمد (شیخ مفید) (بی‌تا)المقنعة. مؤسّسه انتشارات جامعه مدرسین.
  21. صدرالدّین شیرازى، محمد بن ابراهیم(ملاصدرا)(1366ش الف). شرح اصول الکافی. تصحیح: محمد خواجوی. تهران: مؤسّسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول.
  22. ــــــــــــــــــــــــ (ملاصدرا)( 1366ش ب). تفسیر القرآن الکریم. قم: بیدار.
  23. طباطبایی، سید محمدحسین (1371ش).المیزان فی تفسیر القران. قم: اسماعیلیان. چاپ چهارم.
  24. طبرسی،‌‌‌‌ ابوعلی فضل ‌بن حسن (1380ش). الآداب الدّینیه للخزانة المعینیّة. قم : زائر. چاپ اول.
  25. طوسی، خواجه نصیرالدّین(1389ش). اخلاق ناصری. تهران:‌‌‌ مکتبة العلمیّه الاسلامیّة، چاپ اول.
  26. طوسی، محمد بن حسن(بی‌تا). الخلاف. جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیّة. قم: مؤسسة النّشر الإسلامی، چاپ اول.
  27. عیاشى، محمد بن مسعود (1385). تفسیر العیاشی، تهران: چاپخانه علمیّة، چاپ اول.
  28. فیومى، احمد بن محمد (1414). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر. قم‏: مؤسّسة دارالهجرة، چاپ دوم.
  29. کلینی، محمد بن یعقوب (1365). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیّة. چاپ چهارم.
  30. ــــــــــــــــــــــــ ‏ (1375ش). أصول الکافی. ترجمه: کمره‏اى. قم: اسوه. چاپ سوم.‏
  31. لاهیجی، عبدالرّزاق بن علی(1383ش). گوهرمراد. تهران: سایه، چاپ اول.
  32. مجلسی، محمدّتقی. بحار الانوار (بی‌تا). تهران: مکتبة العلمیّه الاسلامیّة، چاپ اول.
  33. محدّث نوری(1408ق). مستدرک الوسائل. قم: مؤسّسه آل البیت :، چاپ اول.
  34. مطهری، مرتضی (بی‌تا).مجموعه آثار: حکمت‌ها و‌‌اند‌رزها. تهران: صدرا، چاپ اول.
  35. نراقى، ملامهدى(1369ش).أنیس الموحّدین. تهران: انتشارات الزهراء3 ، چاپ دوم.‏
  36. نصر، سید حسین (1392ش).انسان سنّتی و مدرن. ترجمه: مهدی نجفی افرا. تهران: جامی، چاپ اول.
  37. ــــــــــــــــــــــــ (1389ش).دین و نظم طبیعت. ترجمه: انشاءاللّه رحمتی. تهران: نی، چاپ سوم.
  38. .Turner, Regulating Bodies, Essay in Medical Sociology, London: Routledge, Bryan S 1994
  39. .Coakley .Sarah, Religion and the Body, Cambridge University Press,‌‌‌‌ 1997