تحلیل تطبیقی نامه‌های امام علی علیه السلام به معاویه با آیات نفاق قرآن

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسندگان

1 کاشناس ارشد رشته نهج البلاغه دانشگاه قرآن و حدیث

2 عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

یکی از متون درخور توجه در سیره سیاسی امام علی7، مکاتبات حضرت با معاویه است. از سوی دیگر شماری از آیات قرآن درباره منافقان نازل شده که دارای سبک و ادبیاتی متفاوت با دیگر آیات است. این پژوهه کوشیده است تا با بررسی تطبیقی بین این دو منبع، میزان همسویی کلام امام علی7 خطاب به معاویه را با آیات قرآن درباره منافقان سنجیده و ارتباط آن دو را با رویکردی متن‌شناختی مورد ارزیابی قرار دهد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که در اکثر موارد سبک کلام امام علی7 موافق سبک کلام پروردگار بوده و تعابیر و مضامین به‌کار رفته در هر دو منبع، از هماهنگی قابل‌توجهی برخوردار بوده است. این سازگاری از یک‌سو، نشانگر پیوند تنگاتنگ قرآن و نهج البلاغه و در نتیجه وثاقت کلام امام علی7 است و از دیگر سو، گواه روشنی بر چهره منافقانه معاویه به شمار می‌رود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم، ترجمه حسین انصاریان.
  2. نهج البلاغه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، چاپ اول، تهران، فرزان روز، 1377ش.
  3. أبی‌اسحاق ابراهیم إبن‌محمد ثقفی کوفی، الغارات، جلد دوم، چاپ اول، تهران، انجمن آثار ملی، 1395ه.
  4. إبن أبی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، چاپ اول، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، 1415ه.
  5. اسلامی خرمی، روح الله (1389)، شخصیت و نقش اجتماعی معاویه در نهج‌البلاغه، پایان‌نامه سطح سه، حوزه علمیه قم.
  6. أحمد إبن أبی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ترجمه‌ی محمد ابراهیم آیتی، چاپ هشتم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1378ش.
  7. بهشتی، أحمد، «اندیشه سیاسی علوی در نامه‏های نهج‏البلاغه»، ماهنامه مکتب اسلام، سال 46 شماره 2، اردیبهشت 1385، ص 14.
  8. جانی پور، محمد، «سیاست و مدیریت سیاسی از دیدگاه امیرالمؤمنین علی علیه السلام با تأکید بر بررسی مکاتبات علی علیه السلام و معاویه»، پژوهشنامه قرآن و حدیث، شماره 8، بهار و تابستان 1390، ص 121-148.
  9. جانی پور، محمد، تحلیل محتوای مکاتبات امیرالمومنین علی (ع) و معاویه، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، 1390.
  10. جهانشاه، ناصر، ویژگیهای منافقین و مؤمنین از دیدگاه قرآن، تهران، بعثت.
  11. چلونگر، محمد علی، «نقد و بررسی مباحث تاریخی نامه ۳۶ در ترجمه‌ها و شرح‌های نهج البلاغه»، فصلنامه علوم حدیث، شماره 57، پاییز 1389، ص 80-92.
  12. رستمی نجف آبادی، محمد، «بررسی تاریخی ابقاء یا عزل معاویه از سوی امام علی علیه السلام با استناد به نامه‌های رد و بدل شده»، فصلنامه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات، شماره 9، تابستان 1387، ص 79-103.
  13. زبیدی، عبدالرضا، الرسائل السیاسیة بین الامام علی(ع) و معاویة دراسة و تحلیل، قم، انتشارات دارالکتاب اسلامی، 1379ش.
  14. سلیم إبن قیس الهلالی العامری الکوفی، کتاب سلیم إبن قیس، تحقیق محمد باقر انصاری زنجانی خوئینی، جلد دوم، چاپ اول، قم، نشر الهادی، 1373ش.
  15. مسلم إبن‌الحجّاج، صحیح مسلم، چاپ هجدهم، بیروت، دارالمعرفه، 1431ه.
  16. عمرانی، سجاد (1391)، بررسی تطبیقی شاخص‌های حکمرانی در سیره علوی و اموی (با تاکید بر معاویه)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم حدیث، شهرری.
  17.  کریمی، علی (1381)، بررسی تطبیقی ساختار حکومت علی(ع) با معاویه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
  18. کمال الدین میثم إبن علی إبن میثم البحرانی، شرح نهج البلاغه، دفتر تبیلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  19. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، چاپ اول، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.
  20. مصطفوی، جواد، رابطه نهج البلاغه با قرآن، چاپ اول، تهران، بنیاد نهج البلاغه، ‎1359ش.
  21. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ سی و ششم، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1387ش.
  22. محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امیرالمومنین(ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، ترجمه‌ی عبدالهادی مسعودی، قم، دارالحدیث، 1386ش.
  23. نصر إبن‌مزاحم، وقعه صفین، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی، چاپ افست از نسخه الموسسه العربیه الحدیثه قاهره، قم، 1404ه.
  24. مسبوق، سیدمهدی، «روابط بینابینی قرآن با خطبه‌های نهج‌البلاغه»، فصلنامه تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال 10 شماره 2، 1392، ص205-224.
  25. مصباح یزدی، محمد تقی، قرآن در آیینه نهج البلاغه، چاپ اول، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1379ش.
  26. نوری، سید اسماعیل (1372)، شرح لغات غریب نهج البلاغه بخش نامه‌های حضرت علی(ع) به معاویه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار