مقایسۀ معجزات ائمه دربصائرالدرجات حسن صفار و الارشاد شیخ مفید

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسندگان

1 دانشجو

2 استادیار

3 کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث

چکیده

بصائرالدرجات نوشتۀ محمّد بن حسن صفار و الارشاد فی معرفة حجج­ الله علی­ العباد اثر شیخ مفید، از کتاب­های مهم حدیثی و تاریخی دو اندیشمند متعلّق به مکتب حدیثی قم و بغداد است. در این دو کتاب، معجزاتی به ائمۀ معصومین : نسبت داده شده است که می­توان آن‌ها را در دو بخش کلی تقسیم­بندی نمود: علم امام، و دخل و تصرّفات امام به اذن خداوند در عالم خلقت (ولایت تکوینی). در این مقاله تلاش شده است: به بررسی ابعاد مختلف حوزۀ اعجاز ائمۀ معصومین ع که در دو کتاب بصائرالدرجات و الارشاد مندرج­اند، با رویکرد توصیفی- تحلیلی پرداخته شود. بررسی­ها نشان می­دهد: شیخ مفید  نسبت به حسن صفار، پیرامون نقل معجزات ائمه ع دقّت بیش­تری نشان داده است؛ و این مطلب حاکی از روش عقل­گرایانۀ شیخ در برخورد با انبوه احادیث و روایات وارده در حوزۀ کرامات ائمه ع است.

کلیدواژه‌ها


- ابن بابویه، محمّد بن علی. (1413ق). من لا یحضره الفقیه، تصحیح علی­اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-_____.  (1414ق). اعتقادات الامامیه (للصدوق)، قم: کنگره شیخ مفید.
- امیر معزی، محمّدعلی. (1390). صفار قمی و کتاب بصائر الدرجات، امامت پژوهی، شماره4.
- حمادی، عبدالرضا. (1390). «گستره علم امام از منظر کلینی و صفار»، امامت پژوهی، شماره4.
- جباری، محمدرضا. (1388). «نگاهی به مکاتب حدیثی شیعه در سده های اولیه»، شیعه­شناسی، شماره 3-4.
- سجادی، سید جعفر. (1373ش). فرهنگ معارف اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- شاه­رجبیان، غلام­رضا. (1392). «گستره ولایت تکوینی اهل‌بیت : در اصول کافی و بصائرالدرجات»، امامت پژوهی، شماره 9.
- صفار، محمد بن الحسن. (1404ق و 1390ش)، بصائرالدرجات، قم: کتاب­خانه آیت­الله مرعشی؛ قم: انتشارات بقیة­الله.
- صفری، نعمت­الله. (1386). «شیخ مفید و تاریخ­نگاری او در کتاب الارشاد با توجّه به برخی مبانی کلامی و اصولی او»، شیعه­شناسی، شماره 18.
- طباطبایی، سیدمحمدکاظم. (1393). تاریخ حدیث شیعه2، قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، چاپ دوم.
- طوسی، محمّد بن حسن. (بی­تا). فهرست، نجف: المکتبة المرتضویه.
-طوسی، نصیرالدین. (بی­تا). تجریدالاعتقاد، تهران: مکتب الاعلام الاسلامی.
- علی­رضایی، محمّد. (1381ش). پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، رشت: کتاب مبین.
-کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق. (1407ق). الکافی، تصحیح علی­اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
-گرامی، سید محمّدهادی. (1360). نخستین مناسبات فکری تشیع (بازخوانی مفهوم غلو در اندیشه جریان­های متقدّم امامی، تهران: دانشگاه امام صادق 7.
- مجلسی، محمّد باقر. (1403ق). بحارالأنوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
- مرتضی زبیدی، محمّد بن محمّد. (1385). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالهدایة.
- مروی، مصطفوی؛ احمد، سید حسن. (1391). «مبانی عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم :»، قبسات، شماره 63.
- مصطفوی، حسن. ( 1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- مظفر، محمدرضا. (1365). بدایة­المعارف­الالهیة فی شرح عقائد الامامیة، قم: جامعه مدرسین وابسته به حوزه علمیه قم.
- معارف، مجید. (1374). پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه، بی­جا: نشر ضریح.
 -_____ ؛ (1392). تاریخ عمومی حدیث، تهران: کویر، چاپ سیزدهم.
- مفید، محمّد بن محمّد. (1392). الارشاد فی معرفة حجج­الله علی­العباد، قم: تهذیب.
- _____؛  (1413ق). اوائل­المقالات، بیروت: دارالمفید.
- نجفی خمینی، محمدجواد. (1398ق). تفسیر آسان، تهران: انتشارات اسلامیه، چاپ اول.
- نوبختی، حسن­بن­موسی. (1404ق). فرق­الشیعه، بیروت: دارالأضواء.