حوزه‌های علمیّه شیعه و قانون‌گذاری مبتنی بر فقه؛ از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی

نوع مقاله : همایش یکصدمین سالگشت بازتأسیس حوزه علمیّه قم

نویسنده

استادیار و مدیر گروه فقه و حقوق دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

حوزه‌های علمیه شیعه همواره کوشیده‌اند تا فقه اسلامی در طول تاریخ کمال و بالندگی خود را حفظ کند و بتواند نیازهای هر عصر را پاسخ گوید. تقنین فقه و ارائه آن به صورت مجموعه‏های مدون نمونه‌ای از آنهاست. اگرچه با پیروزی انقلاب مشروطه، گام‌های ارزشمندی در ایجاد نظام قانون‌گذاری بر اساس فقه شیعه برداشته شد، ولی در عمل با خیانت روشنفکران وابسته، این اقدام عقیم ماند و در نهایت، جز در مواردی خاص، قوانین عرفی مقتبس از نظام‌های حقوقی غربی بر این کشور حاکم شد. با تشکیل نظام جمهوری اسلامی ایران اقدام گسترده‌ای برای قانون‌گذاری مبتنی بر فقه شیعه در اداره جامعه و حکومت تدوین شد. با توجه به اهمیت موضوع و ضرورت تبیین چالش‌های فقه شیعه در چهار دهه گذشته، این مقاله با روش توصیفی، تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، موضوع قانون‌گذاری مبتنی بر فقه از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی را بررسی نموده و به ویژه با تمرکز بر دوران انقلاب اسلامی، سیر تحول و تطور اندیشة قانون‌گذاری بر اساس احکام اسلام، از زمان طرح نظریة ولایت‌فقیه از سوی حضرت امام خمینی(ره) تا تدوین سند چشم‌انداز بیست‌سالة نظام جمهوری اسلامی ایران را در دوازده مرحله واکاوی نموده است.

کلیدواژه‌ها