دانش‌آموخته کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث از دانشگاه قرآن و حدیث
چکیده
مسأله تغییر خط یا اصلاح الفبا در کشورهای مختلفی رخ داده است. در ایران نیز از حدود دویست سال قبل تاکنون، مسأله تغییر خط فارسی در برخی نوشته‌ها و محافل علمی مورد گفتگو واقع شده است. اما به دلایل فرهنگی و مذهبی، مناقشاتی پیرامون طرح و اجرای آن به وجود آمده است. جدای از مخالفان فرهنگیِ تغییر خط، برخی از علمای شیعی، به دلایل مذهبی و امکان گسست دینی یا خدشه به متون اسلامی، واکنش منفی به این مسأله نشان داده‌اند. حتی برخی از ایشان، آن را توطئه دشمنان اسلام قلمداد نموده‌اند. توجه به واکنش علمای حوزه علمیه قم، به عنوان مهم‌ترین خاستگاه مذهب تشیع در قرن گذشته، می‌تواند نمایی از نگرش‌های اندیشمندان دینی را به این مسأله نشان دهد. در پژوهش حاضر، ضمن ارائه تاریخچه اجمالی مسأله اصلاح الفباء و تغییرخط، واکنش‌های علمای ایران و حوزه علمیه قم در برخی از ابعاد این مسأله، احصاء و مورد توجه قرار گرفته؛ و نیز برخی از فتاوای مراجع تقلید در این باره ذکر شده است. در نتیجه می‌توان گفت: علمای اسلامی، مادامی که اصلاح الفبا و تغییر خط، خدشه‌ای به معارف اسلامی و ترویج مذهب اسلام وارد ننمایند، نسبت به این تغییرات و اصلاحات، نظر مخالفی ندارند.
ارشک، محمّد (آذر ۱۳۵۱ش)، «الفبای فارسی تقصیر ندارد؛ مسئول عقب ماندگی دانشجویان و دانش آموزان عوامل دیگری است»، مکتب اسلام، سال سیزدهم، شمارۀ ۱۱.
آرینپور، یحیی (۱۳۸۷ش)، از نیما تا روزگار ما، تهران: زوار.
آزادمنش، مرتضی (خرداد ۱۳۵۱ش)، «این نوسازی نیست ویرانگری است؛ زمزمهای که هر چند وقت یکبار بعلل نامعلومی اوج میگیرد»، مکتب اسلام، سال سیزدهم، شمارۀ ۵.
استادی، کاظم (بهار ۱۳۹۱ش)، «روزنامه اختر و تغییر خطّ فارسی»، بهارستان، سال چهارم، شمارۀ ۱۶، صفحۀ ۳۰ -۷۱.
ــــــــــ (بهار ۱۳۹۱ش)، «گاهشمار شمسی تغییر خط»، بهارستان، سال چهارم، شمارۀ ۱۵، صفحۀ ۱۳۰ -۱۴۹.
ــــــــــ (بهار ۱۳۹۱ش)، «میرزا ملکم خان و کتاب خطوط آدمیت»، بهارستان، سال چهارم، شمارۀ ۱۵، صفحۀ ۵۹۲ -۶۱۲.
ــــــــــ (الف ۱۳۹۴ش)، آخوندزاده و تغییر خطّ فارسی، قم: نشر مؤلف.
ــــــــــ (ب ۱۳۹۴ش)، تاریخچه تغییر خط، قم: نشر مؤلف.
ــــــــــ (پ ۱۳۹۴ش)، حکم فقهی تغییر خط، قم: نشر مؤلف.
ــــــــــ (ت ۱۳۹۴ش)، سیر تحول خطّ عمومی فارسی در ایران، قم: نشر مؤلف.
ــــــــــ (ث ۱۳۹۴ش)، فعالان اصلاح و تغییر خطّ فارسی، قم: نشر مؤلف.
ــــــــــ (ج ۱۳۹۴ش)، کتابشناسی خطّ فارسی، قم: نشر مؤلف.
ــــــــــ (چ ۱۳۹۴ش)، مجموعه مقالات پیرامون تغییر خط، قم: نشر مؤلف.
ــــــــــ (ح ۱۳۹۴ش)، ملکم خان و تغییر خطّ فارسی، قم: نشر مؤلف.
ــــــــــ (خ ۱۳۹۴ش)، درسهایی از مکتب اسلام و تغییر خطّ فارسی، قم: نشر مؤلف.
الهامی، داود (اردیبهشت ۱۳۵۱ش)، «اشکالات خطّ لاتین بمراتب از خطّ فارسی بیشتر است»، مکتب اسلام، سال چهاردهم، شمارۀ ۴.
الهامی، داود (مهر ۱۳۵۱ش)، «چرا ایرانیان خطّ عربی را بجای خطّ پهلوی برگزیدند»، مکتب اسلام، سال سیزدهم، شمارۀ ۹.
الهامی، داود (اسفند ۱۳۵۱ش)، «خوابهای پریشانی که درباره تغییر خط دیدهاند؛ بهوش باشیم آزمایشهای تلخ دیگران را تکرار نکنیم»، مکتب اسلام، سال چهاردهم، شمارۀ ۲.
الهامی، داود (دی ۱۳۵۱ش)، «هشدار به پاسداران فرهنگ کهن ایران»، مکتب اسلام، س۱۳، شمارۀ ۱۲.
)