باز پژوهی دانش‌واژه عشّار در روایات امامیه

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسنده

موسسه عالی فقه و اصول امام حسین(ع)

چکیده

واژه «عَشّار» به معنای «گمرکچی»، بارها و به گوناگونی در روایات امامیه به کار رفته است. از همین رو در این مقاله سعی شده  در مورد چیستی و ویژگی‌های آن، حکم شرعی این عمل، راه‌های مقابله با عشّار و توجیه‌هایی که امروزه برای گرفتن گمرک انجام می‌شود، پاسخ دقیقی داده شود. نتایج به دست آمده در این پژوهش که با روش توصیفی- کتابخانه‌ای انجام شده است این شد که جهنمی بودن، مورد لعن خداوند قرار گرفتن، مستجاب نشدن دعا و شاخص عذاب شدن برای دیگران از ویژگی‌های چنین افرادی بوده و اجرای اوامر دستگاه جور، ظلم به مردم و ایجاد فشار مالی برمؤمنان از مهم‌ترین عوامل مورد مذمت قرار گرفتن آن‌ها و حرمت عملشان است و از این رو  مؤمنان می‌توانند با ندادن زکات و حتی قسم دروغ، خود را از ظلم آنها رهانیده و از اموال خویش محافظت کنند. بنابراین اگر این گمرک از سوی حکومت اهل بیت(علیهم السلام) گرفته شود اشکالی بر آن وارد نمی‌باشد.

کلیدواژه‌ها


  1. ابن بابویه، محمد بن على(1406ق)‏. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. قم: دارالشریف الرضی للنشر، چاپ دوم.‏
  2. ـــــــــــــــ (بی‏تا). الخصال. مترجم: جعفرى‏، قم: نسیم کوثر. ‏
  3. ـــــــــــــــ (1413ق‏)‏. من لا یحضره الفقیه‏. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیّه.
  4. ابن عساکر، على بن حسن(1415ق). تاریخ مدینة دمشق. مترجم: على‏ شیرى، بیروت: دار الفکر.
  5. ابن منظور، محمد بن مکرم‏(1414ق‏). لسان العرب‏. بیروت: دار صادر، چاپ سوم.
  6. ‏اشعرى قمى، احمد بن محمد بن عیسى(1408ق)‏. النوادر. قم: مدرسة الإمام المهدی عجل اللّه تعالى فرجه الشریف‏.‏
  7. اقبال آشتیانی، عباس(1389ش). تاریخ مغول. تهران: مؤسّسه انتشارات نگاه.
  8. جمعى از مؤلّفان(بی تا). مجله فقه اهل بیت‰. ‏قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت‰، چاپ ‏اول.
  9. خورموجی، محمدجعفر بن محمدعلی(۱۳۴۴ش). تاریخ قاجار(حقایق الأخبار ناصری). حسین خدیو جم، تهران: زوار.
  10. خورموجی، محمدجعفر بن محمدعلی(۱۲۸۴ق). حقایق الأخبار ناصری.
  11. دهخدا، علی اکبر. لغت‏نامه.
  12. راغب اصفهانى، حسین بن محمد(1374ش). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن. تهران: مرتضوی، چاپ دوم.
  13. ـــــــــــــــ (1412ق‏). مفردات ألفاظ القرآن‏. بیروت: دار القلم.
  14. راوندى، قطب‏الدّین سعید بن هبة‏اللّه(1409ق‏)‏. الخرائج و الجرائح‏. قم: مؤسّسه امام مهدى عجل اللّه تعالى فرجه الشریف.
  15. رحیمیان، محمدحسین(1390ش). ترجمه فروع کافی. انتشارات قدس.
  16. رفعت پاشا ابراهیم‏(1377ش)‏. مرآة الحرمین. مترجم: انصارى، تهران: نشر مشعر.
  17. زبیدى، محمد بن محمد مرتضى (1414ق)‏. تاج العروس من جواهر القاموس‏. بیروت: دارالفکر.
  18. شریف الرّضی، محمد بن حسین(1414ق). نهج البلاغة. تصحیح: صبحی صالح،
    قم: هجرت.
  19. شیروانى، زین العابدین بن اسکندر(بی تا). بستان السّیاحة. تهران: سنایی.
  20. طبری، محمد بن جریر(بی تا). تاریخ الأمم و الملوک. محمد ابوالفضل ابراهیم،
    بیروت: بی‏نا.
  21. فراهیدى، خلیل بن احمد(1409ق). کتاب العین. قم: نشر هجرت‏، چاپ دوم.‏
  22. فومنى، محمدتقى بهجت(1426 ق‏). جامع المسائل. قم: مجله فقه اهل بیت‰،
    چاپ دوم.‏
  23. کردى، محمد طاهر(1420ق).‏ التاریخ القویم لمکة و بیت اللّه الکریم‏. بیروت: دار خضر.
  24. کلینى، محمد بن یعقوب(1407ق‏). الکافی(ط- الإسلامیّة). تهران: دارالکتب الإسلامیّة، چاپ چهارم‏.
  25. محمدی ملایری، محمد(۱۳۷۹ش). تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی. تهران: توس.
  26. مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى(1403ق‏). بحار الأنوار. بیروت‏: دار إحیاء
    التراث العربی‏.
  27. ـــــــــــــــ (1406ق). روضة المتّقین فی شرح من لا یحضره الفقیه. قم: مؤسّسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، چاپ دوم‏.
  28. ـــــــــــــــ (1414ق). لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقیه ‏اصفهانى. قم: مؤسّسه اسماعیلیان‏، چاپ دوم.
  29. مرجانى، عبداللّه بن عبدالملک(2002م)‏، بهجة النفوس و الأسرار فى تاریخ دار هجرة النّبى المختار. فضل محمد عبدالوهّاب‏، بیروت‏: دار الغرب الاسلامی‏.
  30. یاقوت حموى، یاقوت بن عبداللّه(1995م‏). معجم البلدان‏. بیروت: دار صادر،
    چاپ دوم‏.
  31. یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم (1382ش). القواعد الأصولیّة و الفقهیة. محمد آصف محسنی، قم: پیام مهر.