تحلیل و ارزیابی وثاقت راویان اسناد «کامل الزیارات» با تکیه بر آراء آیت الله خویی و آیت الله سبحانی

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه

2 دکترای الهیات و معارف اسلامی

چکیده

در اصطلاح علم رجال، توثیقی که بر مبنای آن در یک حکم یا گزاره، عده­ای مشمول وصف وثاقت از طرف عالم رجالی می­گردند، توثیق عام نامیده می­شود. توثیقات عام، یکی از ابزارهای پرکاربرد رجالیون است و تقریبا تمام رجالیون متقدم و متأخر از آن به عنوان یکی از شیوه‌های اثبات وثاقت زنجیرۀ اسناد روایات بهره برده‌اند. از جمله: توثیق اصحاب اجماع، مشایخ ثقات، روایات ابن ابی عمیر، اسناد روایات تفسیر قمی و اسناد کتاب کامل الزیارات. در این پژوهش به روش توصیفی– تحلیلی یک مورد از مصادیق توثیقات عام تحت عنوان «وثاقت راویان اسناد کتاب کامل­الزیارات» مطرح و به بحث پیرامون آن پرداخته شده است. ازجمله دانشمندانی که دیدگاه خود را دربارۀ این مورد از مصادیق توثیقات عام بیان کرده‌اند، آیت­الله خویی و آیت­الله سبحانی هستند که نظرات ایشان در این پژوهش، بیان و مورد تحلیل قرار گرفته است. نتیجه به دست آمده این که دیدگاه آیت­الله خویی درباره توثیق راویان اسناد «کامل­الزیارات» به دلیل وجود راویان فاسد المذهب و کذّاب در اسناد روایات رد و دیدگاه آیت­الله سبحانی در این زمینه تأیید می­گردد.

کلیدواژه‌ها


  1. آصف محسنی، محمد (۱۴۳۲ق). بحوث فی علم الرجال. قم: مرکز المصطفیˆ العالمی للترجمه و النشر.
  2. ابن داود، حسن بن علی (1383ش). رجال ابن داود. ‏انتشارات دانشگاه تهران.‏
  3. ابن طاووس، علی بن موسی( ۱۴۱۴ق). اقبال الأعمال. مکتب الإعلام الإسلامی.
  4. ابن غضائرى، احمد بن حسین (1364ش). رجال ابن غضائرى. مؤسسه اسماعیلیان.‏
  5. ابن قولویه، جعفر بن محمد (1356ش‏). کامل الزّیارات. محقّق و مصحّح: امینى، عبدالحسین‏، نجف: دارالمرتضویّة.
  6. ایروانی، باقر (۱۳۶۳ش). دروس تمهیدیّة فی القواعد الرجالیّة. قم: نشر سعید بن جبیر، چاپ دوم.
  7. برقی، احمد بن محمد (1383ش). رجال البرقی. انتشارات دانشگاه تهران.
  8. بهبودی، محمدباقر (1403). حاشیه بر بحار الأنوار. بیروت: بی‏نا.
  9. ـــــــــــــــــ (1362ش). معرفة الحدیث و تاریخ نشره و تدوینه و ثقافته عند الشّیعة الإمأمیّة. تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
  10. تبریزی، جواد (۱۳۸۵ش). صراط النجاة فی أجوبة الإستفتائات. قم: دارالصدیقة الشهیدة.
  11. تبریزی، محمدصالح (1429ق). بحوث فی مبانی علم الرجال. تحقیق: آیت‏اللّه الشیخ محمد السّند، قم:مکتبة فدک.
  12. حلّی، حسن بن یوسف (۱۴۱۱ق). خلاصه الأقوال فی معرفة الرجال. التحقیق: الجواد القیوی، بی‏جا، نشر الفقاهه.
  13. خویی، سید ابوالقاسم (۱۴۱۰ق). معجم رجال الحدیث. قم: مرکز نشر آثار شیعه.
  14. رحمان ستایش، محمدکاظم (۱۳۸۷ش). توثیقات عام و خاص. تهران: دانشکده مجازی علوم حدیث.
  15. سبحانی، جعفر (۱۴۳۲ق). کلّیات فی علم الرجال. قم: مؤسّسة النشر الإسلامی.
  16. ـــــــــــــــــ (۱۳۸۹ش). کلّیات فی علم الرجال. مترجمان: علی‏اکبر روحی و مسلم قلی‏پور، قم: انتشارات قدس، چاپ پنجم.
  17. صالح المعلم، محمدعلی (۱۴۱۶ق). أصول علم الرجال بین النظریّة و التطبیق. تقریر لبحث الشیخ مسلم الداوری.
  18. صرامی، سیف‏اللّه (1391ش). مبانی حجیّت آرای رجالی. قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
  19. طباطبایی قمی، سیدتقی (1394ش). مبانی منهاج الصالحین. قم: محلاتی.
  20. طوسی، محمد بن حسن (1381ق). رجال. نجف اشرف: انتشارات حیدریّه.
  21. ـــــــــــــــــ (1420ق). الفهرست. نجف: المکتبة المرتضویّة.
  22. عرفانیان یزدی، غلامرضا (1377ش). مشایخ الثّقات. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیّه قم.
  23. عسقلانی، ابن حجر(1390ق) .لسان المیزان. بیروت، مؤسسة الأعلمی.
  24. فقهی زاده، عبدالهادی (۱۳۹۱ش). درآمدی بر علم رجال. تهران: مؤسّسه انتشارات امیرکبیر.
  25. کشّی، محمدبن عمر(1348ش). رجال الکشّی. مشهد: ‏انتشارات دانشگاه مشهد.
  26. مجلسی، محمدباقر(۱۴۰۳ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار‰. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
  27. نجّاشی، احمدبن علی (1418ق). رجال. قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیّه.
  28. نوری، حسین(۱۴۰۸ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: مؤسسه آل البیت‰.

مقاله:

  1. آب لشکری، مجید. «کامل الزّیارات». فصلنامه فرهنگ زیارت، دوره اول، شماره2، 1389: 182-188.
  2. پاک‏نیا، عبدالکریم (). «آشنایی با منابع دست اول شیعه: کامل الزّیارات». مجلّه مبلغان، شماره 106، 1387: 126-129.
  3. سرشار، مژگان. «زیادات کامل الزّیارات و مسأله انتساب اثر به ابن قولویه». فصلنامه صحیفه مبین، شماره 59، سال22، 1395: 153-172.
  4. شبیری زنجانی، موسی. «کامل الزّیارات و شهادت ابن‏قولویه به وثاقت راویان». مجلّه پژوهش‏های رجالی، سال اول، شماره1، 1397.
  5. مهریزی، مهدی، محمدباقر حجّتی، محمدعلی ایازی و مهدی الوف (1400ش). «کامل الزّیارات نقطه عطفی در مزار نویسی». مجله سفینه، شماره70.

منابع الکترونیک:

  1. نرم افزارهای مرکز تحقیقات کامپیوتری نور.